In Afghanistan heeft zich opnieuw een zware humanitaire ramp voltrokken. Een krachtige aardbeving in het oosten van het land heeft volgens het Taliban-regime al zeker 800 levens geëist. Daarnaast zijn er minstens 2.800 gewonden gemeld, maar de verwachting is dat de aantallen nog verder zullen oplopen naarmate meer reddingsteams de getroffen gebieden weten te bereiken.

Moeilijk bereikbaar berggebied

Het epicentrum lag in een afgelegen en bergachtig gebied, waar veel dorpen moeilijk bereikbaar zijn. Wegen zijn vaak slecht onderhouden en door aardverschuivingen of ingestorte bruggen nog verder versperd. Daardoor komt de hulpverlening langzaam op gang.

De Rode Halve Maan is ter plaatse en probeert samen met lokale autoriteiten slachtoffers te redden en gewonden te verzorgen. Nicole van Batenburg van het Nederlandse Rode Kruis benadrukt dat het verkrijgen van een volledig beeld momenteel haast onmogelijk is. “Onze medewerkers geven aan dat het erg moeilijk is om overzicht te krijgen. Het terrein is ruig en veel dorpen zijn afgesloten van de buitenwereld.”

In de nacht overvallen

De beving vond plaats in de nachtelijke uren, waardoor veel mensen nietsvermoedend in hun huizen lagen te slapen. Dat maakt de ramp des te verwoestender. De huizen in dit deel van Afghanistan zijn meestal gebouwd van leem en hout, materialen die nauwelijks bestand zijn tegen aardbevingen.

“Het was nacht, mensen waren thuis, en de huizen zijn ingestort als kaartenhuizen,” aldus Van Batenburg. “De kans is groot dat veel slachtoffers nog onder het puin liggen.”

Reddingswerkers zoeken koortsachtig naar overlevenden, vaak met hun blote handen of eenvoudige gereedschappen, omdat zwaar materieel ontbreekt.

Angst voor naschokken

Overlevenden en hulpverleners vrezen bovendien voor naschokken, die vaker voorkomen na een zware aardbeving en die extra schade kunnen veroorzaken aan al verzwakte gebouwen. Veel mensen slapen daarom uit angst in de buitenlucht, ondanks de koude nachten in de bergregio.

Een inwoner vertelde aan lokale media: “We durven onze huizen niet meer in. Iedereen zit buiten, zonder dekens, zonder eten. Het is chaos.”

Internationale hulp gevraagd

Hoewel de Taliban-regering nog altijd weinig erkenning krijgt van de internationale gemeenschap, is de roep om hulp groot. Volgens functionarissen zijn tentenkampen, dekens, medische hulp en voedsel dringend nodig.

Organisaties zoals de Verenigde Naties en het Rode Kruis bereiden zich voor om noodhulp te sturen. Ook buurlanden, waaronder Pakistan en Iran, hebben aangeboden om reddingsteams en medische voorraden te sturen.

De politieke situatie bemoeilijkt de coördinatie van de hulp. Sinds de machtsovername door de Taliban in 2021 zijn veel internationale hulpprogramma’s afgeschaald of stopgezet, waardoor er minder middelen en minder infrastructuur beschikbaar zijn.

Afghanistan vaak getroffen door natuurrampen

Afghanistan is bijzonder kwetsbaar voor aardbevingen. Het land ligt op de grens van verschillende geologische platen, waardoor bevingen regelmatig voorkomen.

Eerder dit jaar kwamen in een andere Afghaanse regio al honderden mensen om bij een beving. In juni 2022 kostte een aardbeving in de provincies Paktika en Khost meer dan 1.000 mensen het leven.

De combinatie van een instabiele politieke situatie, wijdverspreide armoede en zwakke infrastructuur maakt dat elke beving enorme gevolgen heeft. Huizen, scholen en ziekenhuizen zijn vaak niet bestand tegen de kracht van de natuur.

Medische zorg zwaar onder druk

Lokale ziekenhuizen raken overspoeld met gewonden. Er zijn berichten dat patiënten op de vloer liggen omdat er simpelweg geen bedden meer beschikbaar zijn. Artsen werken dag en nacht, maar kampen met een ernstig tekort aan medicijnen, verbandmiddelen en apparatuur.

Een Afghaanse arts vertelde aan persbureau AFP: “We hebben dringend chirurgische materialen nodig. We zien veel gebroken botten, hoofdletsels en interne bloedingen. Zonder hulp van buitenaf redden we het niet.”

Rouw en onzekerheid

Voor de getroffen families heerst er vooral wanhoop. Velen weten niet of hun dierbaren nog leven omdat communicatie met dorpen volledig is weggevallen.

“Ik heb mijn broer gebeld, maar er is geen verbinding,” vertelde een man uit Kabul die familie heeft in het rampgebied. “Ik weet niet of ze veilig zijn. We bidden alleen maar.”

Rouwplechtigheden worden haastig georganiseerd, vaak in geïmproviseerde massagraven. In de islamitische traditie worden slachtoffers meestal binnen 24 uur begraven, maar het hoge aantal doden en de chaos maken dit vrijwel onmogelijk.

Internationale reacties

Wereldwijd stromen de eerste reacties van steun en medeleven binnen. De Europese Unie, de Verenigde Staten en verschillende hulporganisaties hebben beloofd financiële steun en noodhulp te leveren. Toch vrezen veel deskundigen dat de hulpverlening wederom zal stuiten op de politieke realiteit: het gebrek aan formele erkenning van de Taliban kan logistieke en diplomatieke obstakels creëren.

Een lange weg naar herstel

Zelfs als de noodhulp snel op gang komt, blijft het herstel van de getroffen regio’s een immense uitdaging. Wegen, scholen en gezondheidscentra moeten opnieuw opgebouwd worden, vaak met zeer beperkte middelen.

Bovendien leven miljoenen Afghanen al op de rand van hongersnood door jaren van oorlog, droogte en economische sancties. Voor velen betekent deze aardbeving een extra klap in een toch al uitzichtloze situatie.

Conclusie

De aardbeving in Oost-Afghanistan heeft zich ontwikkeld tot een van de dodelijkste rampen in de recente geschiedenis van het land. Met zeker 800 doden en duizenden gewonden staat de balans op een dramatisch hoog niveau, en de vrees bestaat dat het aantal slachtoffers nog aanzienlijk zal stijgen.

Voor de internationale gemeenschap is dit een test: kunnen hulporganisaties en landen snel en effectief ingrijpen in een politiek moeilijk toegankelijk gebied, of zullen duizenden slachtoffers opnieuw verstoken blijven van de broodnodige hulp?

Eén ding staat vast: de getroffen families hebben nu meer dan ooit dringend steun nodig, zowel materieel als moreel.