In een tijd waarin bijna alles met een tik op je telefoon gaat, schuift één land binnen de eurozone de digitale euro nog even aan de kant. De discussie over digitale betalingen raakt namelijk aan iets heel menselijks: vertrouwen, controle en gewoonten.

In deze blog lees je waarom de digitale euro botsingen oplevert, wat er speelt in de praktijk en waarom contant geld voor velen nog steeds voelt als zekerheid.

Wat is de digitale euro?

De digitale euro is bedacht als een digitale variant van fysiek geld, uitgegeven door de centrale banken van het Eurosysteem.

Het gaat dus niet om een tegoed bij je commerciële bank, maar om publiek geld dat rechtstreeks onder centrale bankgarantie valt. In winkels, online of op de markt: in theorie zou je er overal mee moeten kunnen betalen, via een app of een kaart.

Belangrijk: het is geen cryptomunt en geen beleggingsproduct. De waarde schommelt niet met de markt, en het doel is simpelweg betalen, niet speculeren.

De Europese Centrale Bank noemt gemak, snelheid en veiligheid als kernwaarden, met daarbovenop een vangnetfunctie bij storingen in het banksysteem.

Weerstand groeit in Spanje

Toch is er in Spanje merkbaar weinig enthousiasme. Uit onderzoek van de Banco de España blijkt dat ongeveer zeventig procent niet van plan is de digitale euro te gebruiken wanneer die in 2029 komt. Dat percentage ligt hoger dan een jaar geleden, wat wijst op toenemend wantrouwen.

Opvallend is dat ook jongeren niet massaal warmlopen. Ruim de helft van de 18- tot 24-jarigen zegt geen interesse te hebben, terwijl bij 65-plussers het wantrouwen boven de tachtig procent uitkomt.

Die kloof laat zien dat het niet puur om leeftijd gaat, maar ook om gewoonte, gevoel van controle en vertrouwen in bestaande systemen.

Kennis ontbreekt, twijfel groeit

Waarom haken mensen af? Een belangrijke reden is dat veel Spanjaarden aangeven nauwelijks te weten wat de digitale euro precies is of welke voordelen die biedt. Als een onderwerp te abstract voelt, zakt de motivatie om je erin te verdiepen al snel weg.

Ook kleine ondernemers zitten met vragen. Meer dan zeventig procent van hen heeft geen duidelijk beeld van de impact op hun zaak. Zonder concrete voorbeelden blijft de meerwaarde vaag en kiezen mensen voor wat bekend is: contant geld en de bankpas.

Slechts één op de vier Spanjaarden staat open om de digitale euro te proberen, en dan vooral als extra optie naast het bestaande betaalpalet. Voor de rest voelt tastbaar geld als houvast en als bescherming tegen te veel digitalisering.

Politieke en economische motieven

De drijfveren achter het project zijn breder dan tech alleen. De Europese Centrale Bank wil met de digitale euro minder afhankelijk worden van grote, niet-Europese spelers in betalingen, zoals Visa, Apple Pay en PayPal. Minder leunen op buitenlandse infrastructuur wordt gezien als economisch en geopolitiek verstandig.

Daarnaast speelt de opkomst van cryptovaluta en stablecoins mee in het debat. Met publiek, centraal bankgeld wil Europa de stabiliteit en autonomie van het monetaire systeem borgen.

Tegelijkertijd benadrukt de ECB dat contant geld blijft bestaan en dat de digitale euro bedoeld is als aanvulling, niet als vervanging.

Privacy als breekpunt

Veel weerstand draait om privacy. Een groot deel van de bevolking is bang dat digitale betalingen de deur openzetten naar meekijken door de overheid in persoonlijke uitgaven.

Zelfs met de belofte dat privacy een kernwaarde is en dat er offline betalingen zonder digitaal spoor mogelijk zouden zijn, blijft het gevoel dat echte anonimiteit digitaal lastig is.

Deskundigen wijzen erop dat een samenleving zonder contant geld iedere transactie traceerbaar kan maken. Dat raakt aan vrijheid en autonomie, zeggen tegenstanders. Vooral ouderen, mensen met lagere inkomens en bewoners van landelijke regio’s geven aan dat cash voor hen essentieel blijft.

Wat merk je er straks van?

Stel dat je met de digitale euro betaalt, dan is dat in de praktijk de digitale tegenhanger van biljetten en munten.

Het geld zou direct onder de centrale bank vallen en dus niet onder een commerciële bankrekening. Dat maakt het in de basis publiek geld met een andere juridische status dan je reguliere saldo.

Betalen zou via een app of een kaart kunnen, zowel online als in de winkel om de hoek. De belofte: snel, veilig en betrouwbaar, ook als er ergens in de keten een storing optreedt. De vraag is alleen of die pluspunten opwegen tegen de zorgen die mensen nu hebben.

Scepsis ondanks jaren voorbereiding

Ondanks campagnes en uitleg blijft de ontvangst koel. De combinatie van beperkte kennis, angst voor controle en een stevige voorkeur voor contant geld houdt de rem erop.

Zelfs digitaal vaardige jongeren ervaren het soms als een project dat boven hen wordt besloten, zonder voelbare meerwaarde in hun dagelijks leven.

En eerlijk is eerlijk: als je niet zelf om een nieuw betaalsysteem vraagt, moet het voordeel wel kraakhelder zijn. Zolang dat niet zo is, wint routine het van vernieuwing. Brussel en de ECB hebben dus werk te doen aan vertrouwen én relevantie.

Tijdlijn en testfase

De routekaart is in grote lijnen bekend: in 2026 moet de wettelijke basis worden gelegd, in 2027 starten proefprojecten en in 2029 zou een uitrol kunnen volgen. Ondertussen blijven banken en infrastructuurspelers in Spanje betrokken bij tests.

Publieksconsultaties laten zien dat er begrip bestaat voor het belang van modernisering. Maar begrip is nog geen bereidheid. Zonder overtuigend verhaal blijft de digitale euro voor veel burgers iets theoretisch, niet iets om morgen mee af te rekenen.

Waarom cash zo hardnekkig blijft

In Spanje heeft contant geld een culturele lading: tastbare biljetten staan voor vrijheid, regie en overzicht. Digitaal voelt voor velen complexer en afstandelijker. Zeker als je gewend bent om letterlijk te zien wat je uitgeeft.

Daar komt bij dat een deel van de bevolking minder digitaal vaardig is of weinig vertrouwen heeft in de infrastructuur.

Voor hen is cash simpel, bekend en betrouwbaar. En als de introductie van een nieuw systeem top-down aanvoelt, werkt dat de acceptatie ook niet in de hand.

Wat staat er op het spel?

Voor Europa draait het om strategische autonomie, concurrentiekracht en een toekomstbestendige betaalinfrastructuur. Als contant geld verdwijnt, krimpt de keuzevrijheid van consumenten, aldus de lijn die in het beleid wordt benadrukt.

Voor burgers gaat het om privacy, gemak en zeggenschap over eigen geld. Ondernemers kijken naar kosten, aanpassingen en wat klanten willen. Voor beleidsmakers is de vraag: hoe bouw je draagvlak bij groepen met zeer verschillende behoeften en vaardigheden?

Vertrouwen terugwinnen

Onderzoek laat zien dat heldere uitleg werkt: wie een korte, begrijpelijke toelichting krijgt, staat sneller open voor het idee. Het probleem is alleen dat weinig mensen actief informatie zoeken, zeker niet als het onderwerp ver weg voelt.

Dat vraagt om proactieve, toegankelijke communicatie richting doelgroepen die nu afhaken: ouderen, mensen met beperkte digitale ervaring en kleine bedrijven. Daarnaast blijft één boodschap onmisbaar voor rust in het debat: contant geld blijft.

Balans tussen innovatie en acceptatie

Technisch en beleidsmatig ligt er al veel klaar. Maar de echte toets is sociaal: snappen mensen het, vertrouwen ze het en zien ze er zelf voordeel in? In Spanje is het antwoord voorlopig nee, met contant geld als symbool voor autonomie.

Misschien is de digitale euro een stap vooruit. Voor veel mensen voelt het nu nog als een stap te vroeg. De brug tussen visie en gebruik begint bij vertrouwen – en die bouw je niet met code, maar met duidelijkheid en keuzevrijheid.

Quote

”Contant geld draait niet alleen om betalen, maar om het gevoel zelf aan het stuur te zitten.”

Veelgestelde vragen over de digitale euro

Wat is de digitale euro precies?

De digitale euro is een digitale vorm van publiek geld, uitgegeven door de centrale banken van het Eurosysteem, bedoeld voor dagelijkse betalingen via bijvoorbeeld een app of kaart. Het is geen cryptomunt en geen beleggingsproduct; stabiliteit en betaalgemak staan centraal.

Vervangt de digitale euro contant geld?

Nee, de Europese Centrale Bank positioneert de digitale euro als aanvulling op contant geld en niet als vervanging. Het behoud van cash wordt expliciet benadrukt, juist om zorgen over keuzevrijheid en privacy te adresseren.

Waarom is er in Spanje zoveel weerstand?

Een mix van factoren: beperkt begrip van wat de digitale euro is, zorgen over privacy en controle, en een sterke gewoonte om met contant geld te betalen. Daarnaast voelen sommige mensen het als een top-down project zonder directe voordelen in het dagelijks leven.

Wanneer zou de digitale euro worden ingevoerd?

De beoogde tijdlijn is: wettelijke basis in 2026, proefprojecten in 2027 en mogelijk een lancering in 2029. In Spanje werken banken en infrastructuurpartijen mee aan tests, terwijl het publiek nog afwachtend blijft.

Wat zijn de voordelen van de digitale euro?

De belangrijkste beloften zijn gebruiksgemak, snelheid en veiligheid, inclusief een vangnetfunctie bij storingen in het gewone bankensysteem. Tegelijk blijft de vraag of burgers deze voordelen groot genoeg vinden om het nieuwe systeem te omarmen.

Bron: Banco de España