Afsluitdijk, Nederland —

Wat begon als een gedurfde actie van klimaatactivisten eindigde in een slimme zet van de politie. De protestactie van Extinction Rebellion (XR) op de Afsluitdijk liep zaterdag niet zoals gepland. Waar de demonstranten hoopten om het verkeer volledig stil te leggen, wist de politie het protest in goede banen te leiden — letterlijk.

Volgens burgemeester Jannewietske de Vries van Súdwest-Fryslân was de plek waar de activisten uiteindelijk belandden geen toeval, maar een bewuste keuze van de politie. “Het was één van de scenario’s die we vooraf hadden uitgewerkt,” verklaarde ze na afloop. “We wilden het demonstratierecht respecteren, maar ook ernstige verkeershinder voorkomen. Dat is, denk ik, goed gelukt.”

Een zorgvuldig geregisseerde chaos

Rond het middaguur verzamelden zich zo’n zestig activisten van Extinction Rebellion bij de Afsluitdijk. De groep was vastberaden om de snelweg richting Friesland te blokkeren uit protest tegen nieuwe fossiele projecten. Hun doel: maximale verstoring om maximale aandacht te trekken.

De politie was echter goed voorbereid. Met ongeveer vijftig agenten, waaronder leden van de mobiele eenheid (ME), stond men paraat. Opvallend was dat de ME dit keer geen helmen of schilden droeg, maar wel lichte bescherming — een signaal dat men inzet op de-escalatie.

Toen de demonstranten erin slaagden om een deel van de snelweg te bezetten, leek het protest even succes te hebben. Maar de politie leidde het verkeer via een slimme omleiding langs een tankstation, de enige plek op de 30 kilometer lange dijk waar dat mogelijk was. Hierdoor liep het verkeer nauwelijks vertraging op, tot frustratie van de actievoerders.

Burgemeester bevestigt: “We hebben ze bewust die kant op gestuurd”

Volgens De Vries had de politie al rekening gehouden met de mogelijkheid dat de demonstranten zouden doorbreken. “Als het niet lukt om ze volledig tegen te houden, moet je nadenken over hoe je de schade beperkt,” zei ze. “In dit geval betekende dat: leiden in plaats van blokkeren.”

Hoewel het protest dus niet volledig werd verhinderd, was de impact minimaal. Automobilisten konden na een kleine vertraging weer doorrijden. Toch benadrukte de burgemeester dat ze liever had gezien dat de activisten gebruik hadden gemaakt van de aangewezen demonstratieplek — een vak op het viaduct boven de snelweg, waar ze goed zichtbaar en hoorbaar waren.

Extinction Rebellion: “Actie liep anders dan gehoopt”

XR-woordvoerder Cornelie van Kampenhout gaf toe dat het actieplan niet volgens verwachting verliep. “Het was de bedoeling om de weg echt volledig te blokkeren, zodat er niets meer langs kon,” zei ze. Toch bleef de organisatie tevreden over de boodschap. “Het belangrijkste is dat we blijven waarschuwen voor de klimaatcrisis. Het thema verdwijnt te vaak naar de achtergrond.”

Volgens Van Kampenhout blijft XR vastbesloten om vreedzame maar indringende acties te voeren, ook al worden die regelmatig doorkruist door politie-ingrijpen.

Incident met agent: “Demonstrant beet politieman in de hand”

Hoewel het protest grotendeels vreedzaam verliep, kwam het op een gegeven moment tot een incident. Een demonstrant beet een agent in de hand toen deze hem probeerde te verwijderen van de rijbaan. De betrokkene werd gearresteerd en afgevoerd, terwijl de rest van de actievoerders rond 14.00 uur door de politie in bussen naar station Sneek werd gebracht.

Om de demonstratie officieel te beëindigen, moest burgemeester De Vries zelfs een schriftelijk besluit laten bezorgen bij de activisten. “Ik heb nog nooit zo snel gereden,” grapte een gemeentelijke opsporingsambtenaar die het document persoonlijk afleverde op de dijk.

Een balans tussen recht en orde

De situatie op de Afsluitdijk toont de voortdurende spanning tussen demonstratierecht en openbare orde. De politie probeerde beide te respecteren — en slaagde daar volgens velen goed in. Extinction Rebellion daarentegen blijft benadrukken dat hun acties noodzakelijk zijn om de urgentie van de klimaatcrisis onder de aandacht te brengen.

Hoewel deze blokkade niet het gewenste effect had, is de kans groot dat het niet de laatste poging van XR zal zijn om Nederland letterlijk tot stilstand te brengen.

❓FQA — Veelgestelde vragen over de actie op de Afsluitdijk

Wat was het doel van de Extinction Rebellion-actie?

De actie was bedoeld om aandacht te vragen voor de klimaatcrisis en om politieke partijen te dwingen te stoppen met het goedkeuren van nieuwe fossiele projecten.

Waarom koos de politie voor een omleiding in plaats van arrestaties?

De politie wilde voorkomen dat de blokkade volledig stilstand zou veroorzaken. Door de demonstranten te sturen en het verkeer om te leiden, bleef de orde bewaard zonder harde confrontatie.

Is er iemand gewond geraakt?

Er zijn geen ernstige verwondingen gemeld, maar één agent werd in de hand gebeten door een demonstrant. De betrokkene is gearresteerd.

Krijgt Extinction Rebellion een boete of straf?

De meeste actievoerders werden slechts weggevoerd en niet vervolgd. Alleen de persoon die de agent beet wordt strafrechtelijk vervolgd.

Wat zegt burgemeester De Vries over de aanpak?

Ze noemt de actie van de politie “netjes uitgevoerd” en stelt dat het een goed evenwicht bood tussen demonstratierecht en verkeersveiligheid.