Einde aan de fatbikevrijheid

De razendpopulaire fatbike ligt opnieuw onder vuur. Een reeks recente rechterlijke uitspraken heeft bepaald dat opgevoerde fatbikes voortaan als motorvoertuigen worden beschouwd, zelfs wanneer de snelheidsondersteuning is uitgeschakeld.

Dat betekent dat jongeren die hun fiets technisch hebben aangepast om harder te rijden, voortaan niet langer vrijuit gaan — ook niet als ze zeggen “gewoon op de normale stand” te rijden.

De uitspraak wordt door politie en politiek gezien als een doorbraak in de strijd tegen de fatbikeoverlast, die in veel Nederlandse steden is uitgegroeid tot een serieus verkeersprobleem.

Fatbike als motorvoertuig: wat verandert er precies?

Tot nu toe liepen agenten bij controles vaak tegen dezelfde muur aan: jongeren konden de snelheidsinstellingen van hun e-bike eenvoudig terugzetten naar 25 kilometer per uur — het wettelijk maximum — waardoor de politie niets kon bewijzen.

De nieuwe juridische lijn verandert dat drastisch. In vijf afzonderlijke rechtszaken oordeelden rechters dat het technische vermogen om harder te rijden al voldoende is om de fiets te classificeren als een bromfiets.

Met andere woorden: als de fiets kan harder dan 25 km/u, valt deze onder de categorie van gemotoriseerde voertuigen.

Dat betekent dat de bestuurder voortaan verplicht is om een kenteken, helm, verzekering en rijbewijs te hebben. Zonder die vereisten riskeert men boetes, inbeslagname of zelfs strafrechtelijke vervolging.

‘Eindelijk duidelijkheid voor de politie’

Minister van Justitie Van Oosten reageerde tevreden op de uitspraak. Volgens hem schept de rechter nu “een belangrijk kader” dat het werk van de politie aanzienlijk zal vergemakkelijken.

“Tot nu toe stonden agenten vaak met lege handen,” aldus de minister. “Iedereen zag dat de fatbike was opgevoerd, maar bewijzen was praktisch onmogelijk. Dat verandert nu.”

Verschillende politieteams, met name in stedelijke gebieden zoals Amsterdam, Rotterdam en Groningen, hebben al aangegeven opgelucht te zijn. Zij verwachten dat de handhaving nu veel effectiever kan worden uitgevoerd.

Politiek juicht: ‘Doorpakken en aanpakken’

In Den Haag wordt de uitspraak breed verwelkomd. VVD-Kamerlid Hester Veltman, die het onderwerp eerder onder de aandacht bracht, spreekt van “een overwinning voor de verkeersveiligheid”.

“Eindelijk kunnen we optreden tegen jongeren die hun fatbikes opvoeren en de straten onveilig maken,” zegt ze. “De politie kon tot nu toe weinig doen, maar nu is het duidelijk: wie zijn fiets opfokt, riskeert de gevolgen.”

Veltman pleit voor een landelijk offensief tegen opgevoerde e-bikes, met meer controles, strengere boetes en gerichte voorlichting op scholen. “We moeten laten zien dat dit geen kinderspel is,” zegt ze. “Wie zich niet aan de regels houdt, hoort niet thuis op het fietspad.”

‘Fatbiketerreur’ en toenemende overlast

De populariteit van de dikke bandenfietsen is de afgelopen jaren geëxplodeerd, vooral onder jongeren. De stoere uitstraling en hoge snelheid maken de fatbike tot een statussymbool. Maar met die populariteit kwam ook een golf van klachten.

Ouders, buurtbewoners en gemeenten spreken van “fatbiketerreur”: jongeren die met hoge snelheid door woonwijken racen, tegen het verkeer in rijden of stunts uithalen op drukke fietspaden.

Volgens verkeersveiligheidsexperts is het gevaar reëel. Fatbikes met brede banden en hoge snelheid zijn moeilijk te besturen, zeker door onervaren bestuurders. De kans op ernstige ongelukken neemt toe, vooral als er geen helm wordt gedragen.

Eenvoudig op te voeren – met grote gevolgen

Een van de grootste problemen is hoe belachelijk eenvoudig het is om een fatbike op te voeren. Met een app of een simpele knop kan de snelheidsbegrenzer worden verwijderd. Sommige modellen halen moeiteloos 40 tot 45 kilometer per uur — vergelijkbaar met een bromfiets.

Dat maakt de grens tussen fiets en motorvoertuig steeds vager. Volgens deskundigen is het daarom logisch dat de rechter nu duidelijkheid heeft geschapen: “Zodra een fiets harder kán dan 25 km/u, is het geen fiets meer.”

Voor jongeren betekent dit echter dat hun “vrije ritten” voorbij zijn. Zonder kenteken en helm de weg op? Dat kan voortaan leiden tot inbeslagname.

Reacties uit de samenleving verdeeld

Niet iedereen is blij met de uitspraak. Sommige critici vinden dat de politie haar prioriteiten verkeerd stelt. “Er zijn grotere problemen dan pubers op fatbikes,” klinkt het op sociale media.

Anderen wijzen erop dat de maatregel vooral een mentaliteitsverandering moet teweegbrengen. “Dit gaat niet alleen om boetes, maar om bewustwording,” zegt een woordvoerder van Veilig Verkeer Nederland. “De boodschap is: snelheid hoort niet thuis op het fietspad.”

Verkopers en fabrikanten onder druk

De uitspraak heeft ook gevolgen voor de handel. Veel fatbikewinkels verkopen modellen die standaard de mogelijkheid hebben om de snelheidslimiet te verwijderen.

Volgens juristen kunnen ook deze verkopers binnenkort worden aangesproken als zij bewust fietsen aanbieden die technisch sneller kunnen rijden dan wettelijk toegestaan.

Dat zou de markt voor fatbikes stevig kunnen raken, want juist de ‘opvoerbare’ modellen zijn nu het populairst bij jongeren.

Een nieuw tijdperk van handhaving

De gerechtelijke beslissing markeert een keerpunt in de discussie over elektrische voertuigen. Waar e-bikes ooit werden geprezen als duurzaam alternatief, zorgt hun razendsnelle evolutie nu voor nieuwe veiligheidsdilemma’s.

Gemeenten en politie hopen dat deze uitspraak de handhaving vergemakkelijkt en de wegen veiliger maakt. Zoals VVD’er Veltman het samenvat:

“We hebben te lang weggekeken. Nu is het tijd om door te pakken – voor de veiligheid van iedereen op de weg.”