In Den Haag hangt spanning in de lucht: politiek Den Haag staat op scherp, wat betekent dat elke uitspraak telt en elke beweging gevolgd wordt. Juist in zo’n prille fase van de formatie worstelen partijen met de vraag wie aanschuift en wie buitenspel staat.

In deze blog lees je waar het wringt, wie welke kaarten speelt en wat je kunt verwachten de komende weken.

De inzet van de PVV

Geert Wilders kiest geen omweg: de PVV wil erkenning aan de formatietafel, anders volgt oppositie met het vizier open. Daarmee legt hij druk op partijen die aarzelen om met hem samen te werken.

Volgens Wilders mag de uitkomst van de stembus niet genegeerd worden. Zijn redenering is helder: als grote winnaar hoort de PVV mee te praten over regeringsdeelname.

Hij verwijst naar het mandaat van ruim anderhalf miljoen kiezers en noemt uitsluiting een fout signaal aan het land. Het doel: een plek waar beslissingen worden genomen, niet een stoel aan de zijlijn.

De boodschap is strategisch en emotioneel geladen. Wilders koppelt politieke invloed aan respect voor de kiezer en houdt de deur naar verantwoordelijkheid op een kier.

Tegelijkertijd waarschuwt hij dat negeren consequenties heeft in het parlementaire debat.

Politiek Den Haag op scherp

De verhoudingen zijn broos, en dat voel je aan alle kanten. D66, GroenLinks-PvdA en het CDA zien samenwerking met de PVV nauwelijks zitten.

Ook binnen de VVD klinkt dat een coalitie met Wilders bepaald niet vanzelfsprekend is. Wilders draait het perspectief om: uitsluiten is volgens hem onverstandig en niet meer van deze tijd.

Hij verbindt de verkiezingsuitslag aan thema’s als migratie, lasten en veiligheid. Zijn onderliggende punt: koerswisseling gewenst, met duidelijke prioriteiten.

Die lijn geeft hem houvast in het krachtenveld. Wie de uitkomst probeert te omzeilen, zo stelt hij, riskeert verlies van vertrouwen bij burgers.

In een formatie waar elke zet telt, is die waarschuwing scherp gekozen.

Oppositie met scherpe tanden

Zijn dreiging om ’te vuur en te zwaard’ oppositie te voeren klonk als een startschot. De PVV belooft geen spaarstand te kiezen als zij buiten de coalitie valt.

Elke dag, elk debat, elk dossier: het wordt in die lezing een krachtmeting. Wilders noemt een kabinet zonder PVV een terugkeer naar ’oude politiek’.

Daarmee positioneert hij zichzelf als breuk met het verleden. Voorstanders horen daarin vernieuwing, tegenstanders zien escalatie.

Het retorische effect is duidelijk: wie voor een kabinet zonder PVV kiest, moet rekenen op een fel georganiseerde tegenmacht. Dat kan de onderhandelingsruimte van andere partijen verkleinen, of juist tot een blokkade leiden.

Verkenner tussen vuren

Wouter Koolmees heeft een delicate opdracht: inventariseren wat wél kan. Hij probeert een brug te slaan tussen centrumlinks en rechts, maar de oever is aan beide kanten hoog.

Dat maakt zijn rol gevoelig voor kritiek. Wilders betwijfelt openlijk de neutraliteit van een verkenner met D66-signatuur.

Toch geeft hij aan het gesprek niet te mijden, zolang de deur niet vooraf dichtgaat. Het is een mix van argwaan en pragmatisme.

Het proces zet druk op alle spelers. Een verkenner die vertrouwen wekt, kan ruimte maken; een verkenner die wantrouwen oproept, kan het tegenovergestelde bereiken.

Juist daarom is elke formulering van gewicht.

Middenkabinet als alternatief

Rob Jetten stuurt aan op een middenkabinet met VVD, GroenLinks-PvdA en CDA. Stabiliteit en redelijkheid zijn zijn trefwoorden.

Daarmee schetst hij een route zonder PVV. Die koers botst frontaal met Wilders’ verhaal.

Volgens de PVV-voorman is de kiezer klaar met bestuur dat langs oude lijnen loopt. Hij wijst naar partijen die in zijn ogen te veel op Brussel leunen en te weinig naar het dagelijks leven kijken.

Hier worden twee toekomsten naast elkaar gelegd: een middenvariant die rust wil, en een koerswijziging die het roer wil omgooien. Welke kant het opgaat, hangt af van wie elkaar vertrouwt en wie risico durft te nemen.

Druk op de VVD

Voor de VVD is het balanceren op een smalle richel. Dilan Yeşilgöz moet schipperen tussen kiezers die praten met de PVV logisch vinden en zorgen over internationale reacties en interne verdeeldheid.

Dat is geen eenvoudige puzzel. In de achterban klinkt de roep om in elk geval het gesprek te voeren.

Tegelijkertijd waarschuwt de partijtop dat principes niet onderhandelbaar zijn. Het spanningsveld is voelbaar, ook buiten partijmuren.

Elke keuze kost iets: geloofwaardigheid bij de ene groep, steun bij de andere. In zo’n klimaat kan tijd winnen aantrekkelijk lijken, maar uitstel vergroot ook de onzekerheid.

Linkse partijen houden afstand

Aan de linkerzijde is de lijn strak. Jesse Klaver benadrukt dat GroenLinks-PvdA niet in een kabinet stapt dat leunt op de PVV.

De verschillen over rechtsstaat, migratie en de positie van minderheden zijn, zegt hij, te groot. Andere linkse partijen sluiten aan bij die houding.

Samenwerking met de PVV staat daar niet op de agenda. Dat maakt meerderheden vormen ingewikkelder.

Op de achtergrond groeit het besef dat stabiliteit moeilijk wordt zonder de grootste of een van de grootste partijen. Maar ideologische grenzen maken die rek beperkt.

De rek is, zo lijkt het, niet eindeloos.a

Achterban en bondgenoten

Binnen de PVV-achterban overheerst frustratie over de omgang met de formatie. Aanhangers noemen uitsluiting een democratische misser.

Dat sentiment versterkt Wilders’ positie als spreekbuis van teleurgestelde kiezers. Rechtse partijen tonen publiekelijk begrip voor zijn claim op een stoel aan tafel.

JA21 en BBB benadrukken dat een eerlijke verkenning voor iedereen moet gelden. Het idee van ’uitgesloten meerderheden’ krijgt zo een aanwijsbaar gezicht.

Zo ontstaat een informele coalitie van druk. Niet aan de onderhandelingstafel, maar in het debat eromheen.

Dat kan de dynamiek in de komende weken flink beïnvloeden.

Opinie en realiteit

Peilingen schetsen een verdeeld land. Een grote groep gunt Wilders een kans om te regeren, terwijl een ander deel juist vreest voor onrust of schade aan de internationale reputatie.

Beide perspectieven bestaan naast elkaar. Die verdeeldheid weerspiegelt de verhoudingen in de Tweede Kamer.

Niemand kan alleen doorpakken, iedereen heeft elkaar nodig. Dat maakt het spel traag en soms schurend.

Wilders benut het gevoel van niet gehoord worden. Door zich neer te zetten als stem van ’de gewone Nederlander’ houdt hij zijn achterban gemobiliseerd, ook buiten de macht.

Dat is politiek kapitaal in tijden van onzekerheid.

Wat de komende weken brengen

Koolmees komt met een eerste verslag aan de Tweede Kamer. Dat document bepaalt de volgende bocht in de weg.

Daarna wordt duidelijk of een brede coalitie binnen bereik ligt, of dat het vastloopt. De PVV houdt de druk hoog en laat weten verantwoordelijkheid te willen nemen, maar niet zonder invloed.

De boodschap blijft consequent: meedoen of stevig oppositie voeren. Dat biedt weinig ruimte voor half werk.

De uitkomst hangt af van bereidheid om te praten en om grenzen te verkennen. Eén ding staat vast: politiek Den Haag op scherp blijft nog even de realiteit.

FAQ
Wat betekent politiek Den Haag op scherp in deze fase?

Het geeft aan dat verhoudingen gespannen zijn, elke uitspraak zwaar weegt en de formatie in een gevoelige, vroege fase zit waarin keuzes direct effect hebben op vertrouwen en samenwerking.

Waarom eist de PVV een plek aan de formatietafel?

Volgens Wilders heeft de PVV als grote winnaar een mandaat van de kiezer en hoort de partij daarom volwaardig mee te doen aan de vorming van een kabinet.

Wat bedoelt Wilders met oppositie ’te vuur en te zwaard’?

Hij kondigt aan dat de PVV, bij uitsluiting van regeringsdeelname, dagelijks en fel oppositie zal voeren tegen een linkse of middencoalitie.

Welke rol speelt de verkenner in dit proces?

Wouter Koolmees onderzoekt de eerste coalitiemogelijkheden en probeert bruggen te slaan tussen partijen, terwijl zijn neutraliteit door de PVV ter discussie wordt gesteld.

Waarom wordt een middenkabinet genoemd als optie?

D66-leider Rob Jetten ziet stabiliteit met partijen als VVD, GroenLinks-PvdA en CDA als de meest logische route, zonder deelname van de PVV.