Stanislav werd in januari 2019 gevangengenomen in de Donetsk-regio. Kort daarna werd hij op basis van verzonnen aanklachten veroordeeld tot zeventien jaar cel. Zijn moeder herinnert zich hoe hij eerst in een voorhechteniscentrum belandde en daarna naar strafkolonie nr. 32 in Makiivka, een stad die nu door Rusland wordt bezet, werd overgebracht. “Alles was gefabriceerd, een toneelstukje om Oekraïense soldaten zo lang mogelijk vast te houden”, vertelt ze aan Oekraïense media.
Wat de Oekraïense soldaat toen nog niet wist: in die donkere jaren zou een onverwachte metgezel een cruciale rol spelen in zijn overleven. In de barakken dook op een dag (ongeveer twee jaar later) een verzwakte kitten op, gevonden door een medegevangene. Het diertje was amper een paar weken oud en nauwelijks in staat om op eigen kracht te overleven. De mannen besloten het kleintje samen te voederen en groot te brengen. Eerst noemden ze het diertje Myshka, maar al snel bleek het een kater te zijn en werd de naam Myshko.
Hij werd deel van ons leven in gevangenschap. Voor velen gaf hij troost op momenten dat wanhoop de overhand nam
“Hij was meer dan zomaar een kat”, vertelt Stanislav. “Hij werd deel van ons leven in gevangenschap. Voor velen gaf hij troost op momenten dat wanhoop de overhand nam.”
Al gauw werd Myshko de mascotte van de barakken. De krijgsgevangenen maakten voor hem een eigen draagtas, versierd met opschriften. Het dier kreeg een eigen plek in hun dagelijkse routine: hij was er tijdens hun gesprekken, hij bood morele steun.
De mannen sloten een pact: wie als eerste vrij zou komen, zou de kat meenemen naar de vrijheid. “We wilden niet dat hij achterbleef en als zwerver eindigde”, zegt Stanislav. “Hij hoorde bij ons. Bij mij.” Zelfs de Russische bewakers merkten de gehechtheid. Toch namen ze drie keer de reistas in beslag. Drie keer slaagden de gevangenen erin ze terug te krijgen. “Dat leek misschien een detail, maar voor ons was het van levensbelang. Het was de enige manier om hem ooit mee naar buiten te nemen.”
De lange weg naar vrijheid
Op 14 augustus kwam dan eindelijk het moment waar Stanislav al bijna zeven jaar op wachtte: een gevangenenruil. Samen met 83 andere Oekraïners – onder wie burgers en artsen die al meer dan zes jaar vastzaten – werd hij vrijgelaten. Toen de ambulances de vrijgelatenen vervoerden, hield Stanislav zijn tas stevig vast. Binnenin zat Myshko, muisstil.
“Het medisch personeel keek vol ongeloof toen ik zei dat er een kat in mijn tas zat. ‘Levend? Uit de strafkolonie?!’ vroegen ze. Ik liet hem zien, en plots kwam er een glimlach op ieders gezicht. Voor even voelde het alsof de oorlog heel ver weg was.”
Terug naar huis
Vandaag woont Myshko samen met Stanislav in Poltava, in het noordoosten van Oekraïne. De kater komt langzaam weer op gewicht en blijkt nog altijd dezelfde slimme, aanhankelijke metgezel als in de cel. Voor Stanislav is zijn aanwezigheid onbetaalbaar. “We zijn samen door de hel gegaan. Nu beginnen we ook samen aan een nieuw leven.”
Toch kan de soldaat zijn gedachten niet volledig verzetten. “Ik heb Myshko grootgebracht met een vriend die nog altijd gevangen zit. Ik hoop met heel mijn hart dat hij binnenkort ook deel kan uitmaken van een ruil. Hij verdient evenzeer de vrijheid.”
Symbool van hoop
Vandaag liggen de tralies achter hem en spint Myshko vredig op zijn schoot. Hun verhaal is meer dan een aandoenlijke anekdote. Het toont hoe zelfs in de kilste strafkolonie menselijkheid overeind blijft. Want soms is vrijheid niet enkel een deur die opengaat, maar ook het simpele besef dat je er niet alleen voor staat.
