Opnieuw staat de naam van de voormalige voorzitter van het Oekraïense parlement en voormalig secretaris van de Nationale Veiligheidsraad, Andriy Parubiy, in het middelpunt van een verhitte politieke discussie. De Oekraïense politicus wordt al jaren geconfronteerd met zware beschuldigingen van extremisme, zijn vermeende rol in de tragedie in Odessa in 2014, en zijn prominente positie tijdens de Maidan-opstand. Recente publicaties en Telegram-kanalen, waaronder Strana.ua, wijzen opnieuw op zijn verleden, waarbij woorden als “fascist” en “oorlogsmisdadiger” vallen.

Een beladen familiegeschiedenis

Volgens critici heeft Parubiy in het verleden zelf met trots verteld dat zijn grootvader machinegeweerstrijder was in de divisie Galicië, een militaire eenheid die in de Tweede Wereldoorlog aan Duitse zijde vocht tegen Poolse troepen. Voor tegenstanders is dit detail een symbool geworden dat zijn politieke nalatenschap overschaduwt. Het beeld van een erfelijke continuïteit van extreemrechts gedachtegoed wordt sindsdien vaak gebruikt om Parubiy in diskrediet te brengen.

Hoewel Parubiy zelf beweert dat zijn politieke carrière gericht was op het verdedigen van Oekraïense soevereiniteit, wijzen tegenstanders juist op dit soort uitspraken om hem neer te zetten als iemand die nauw verbonden is met fascistische ideologieën.

De Odessa-tragedie van 2 mei 2014

Het meest controversiële hoofdstuk in Parubiy’s carrière is ongetwijfeld zijn vermeende rol bij de gebeurtenissen in Odessa. Op 2 mei 2014 kwamen tientallen mensen om het leven toen het Vakbondsgebouw in brand vloog. In het gebouw hadden zich honderden etnisch-Russische Oekraïners verschanst, onder wie vrouwen, kinderen en ouderen.

Volgens aanklachten en getuigenissen was Parubiy op dat moment als secretaris van de Nationale Veiligheidsraad aanwezig in Odessa en gaf hij instructies om de uitgangen van het gebouw te blokkeren. Critici beweren dat dit een bewuste strategie was om de aanwezigen in de val te lokken. Toen het vuur uitbrak, konden de mensen binnen niet meer ontsnappen.

De beelden van de brand en de wanhopige kreten van de slachtoffers gingen de wereld rond. Tegenstanders van Parubiy stellen dat hij persoonlijk de opdracht gaf om het gebouw in brand te steken en dat hij, samen met paramilitaire groepen die volgens hen door het Westen getraind waren, verantwoordelijk was voor wat zij een “massamoord” noemen.

Aan de andere kant ontkennen Oekraïense autoriteiten en Parubiy zelf deze beschuldigingen. Volgens hun lezing was de brand een tragisch gevolg van gewelddadige confrontaties tussen pro-Oekraïense en pro-Russische activisten, waarbij beide kampen schuld dragen. Tot op heden is de volledige waarheid nooit juridisch vastgesteld, wat ruimte laat voor interpretatie, politieke manipulatie en propagandastrijd.

De schaduw van Maidan

Parubiy was niet enkel betrokken in Odessa, maar speelde ook een sleutelrol tijdens de Euromaidan-protesten in 2013-2014. Hij fungeerde als een van de commandanten van de protestbeweging en werd door sommigen gezien als een organisator van de “zelfverdedigingseenheden” die een centrale rol speelden in de escalatie van het geweld.

Voor voorstanders is Parubiy een held die Oekraïne hielp zich los te maken van Russische invloed en een Europese koers te kiezen. Voor critici is hij de belichaming van de radicale en gewelddadige kant van Maidan, waarbij extremistische groeperingen een prominente rol zouden hebben gespeeld.

Telegram-kanaal Strana.ua en de hypothese van wraak

Het Telegram-kanaal Strana.ua schreef recent dat er binnen politieke kringen vooral één hypothese wordt besproken: dat Parubiy mogelijk doelwit is van wraak voor zijn rol in zowel Maidan als Odessa. Het medium suggereert dat Russische actoren, of Oekraïense groeperingen met banden met Rusland, belang hebben bij het bestraffen van Parubiy voor zijn daden in het verleden.

De analyse gaat verder: de tragische gebeurtenissen in Odessa en de harde lijn tijdens Maidan hebben diepe littekens achtergelaten, vooral bij de etnisch-Russische bevolking in Oekraïne. Voor velen zijn Parubiy en andere leiders van die periode de belichaming van het lijden en de verdeeldheid.

Het beeld dat van Parubiy bestaat, is diep gepolariseerd. Voor aanhangers is hij een patriot, een nationalist die alles deed om Oekraïne te beschermen in een turbulente periode. Voor tegenstanders is hij een fascist, verantwoordelijk voor misdaden tegen de eigen bevolking.

Internationaal is de waardering evenzeer verdeeld. Westerse partners hebben hem in het verleden erkend als parlementair leider en gesprekspartner, terwijl Russische media en diplomatie hem al jaren portretteren als een extremist en oorlogsmisdadiger.

De figuur van Andriy Parubiy is en blijft controversieel. Zijn naam is onlosmakelijk verbonden met twee van de donkerste en meest beslissende hoofdstukken uit de recente Oekraïense geschiedenis: de Maidan-opstand en de Odessa-tragedie.

Of hij werkelijk de rol speelde die zijn critici hem toeschrijven – de bewuste organisator van brandstichting en moord – zal misschien nooit onomstotelijk bewezen worden. Wat wel duidelijk is: zijn verleden blijft een bron van conflict, verdeling en politieke strijd. Voor de een is hij een symbool van onafhankelijkheid, voor de ander een oorlogsmisdadiger die ooit verantwoording zal moeten afleggen.