In Den Haag is opnieuw discussie ontstaan over de vraag hoeveel geld Nederland nog moet uittrekken voor steun aan Oekraïne.

Tijdens een debat over de veiligheidssituatie en de aanhoudende oorlog pleitten meerdere partijen voor een snelle en forse financiële aanvulling.

Vooral GroenLinks-PvdA-leider Jesse Klaver dringt aan op een directe extra bijdrage van 2 miljard euro. Volgens hem is er simpelweg geen tijd meer om af te wachten tot het demissionaire kabinet een besluit neemt.

De oproep van Klaver valt niet uit de lucht. Al langere tijd gaan er geluiden rond dat de huidige pot met steunmiddelen richting Oekraïne sneller leegraakt dan verwacht.

Verschillende partijen waarschuwen voor gaten in de financiering en in de levering van materieel. De nieuwe motie die Klaver indient moet volgens hem voorkomen dat Nederland achter de feiten aan blijft lopen.

Waarom Klaver met een nieuwe motie komt

Tijdens het Kamerdebat benadrukt Klaver dat Oekraïne op dit moment niet genoeg middelen overhoudt om de strijd vol te houden zoals nodig is.

Dat komt volgens hem mede doordat Nederland vorig jaar 2 miljard euro ‘voorschotste’ uit toekomstige steunpakketten. Daardoor ontstond een gat dat nu zo snel mogelijk moet worden aangevuld om lopende afspraken na te komen.

Klaver noemt het zorgelijk dat premier Schoof volgens berichtgeving geen noodzaak ziet voor aanvullende steun. Hij vindt dat onverstandig, zeker gezien de druk die op Oekraïne blijft toenemen.

De oorlog sleept zich voort, drones worden steeds vaker ingezet en de behoefte aan militaire ondersteuning blijft groeien. Volgens Klaver kan Nederland zich niet permitteren om die urgentie te negeren.

In zijn motie vraagt hij het kabinet om direct 2 miljard euro extra vrij te maken, specifiek bestemd voor onder meer drones, militaire materialen en andere vormen van strategische ondersteuning. Daarmee moet het dreigende tekort in de huidige steunstroom worden gedicht.

Steeds meer partijen sluiten zich aan

Het voorstel van Klaver staat niet op zichzelf: meerdere partijen lijken bereid om mee te gaan in de oproep. GroenLinks-PvdA, D66 en CDA vormen samen al een stevige meerderheid die traditioneel positief staat tegenover het steunbeleid richting Oekraïne.

In totaal steunt ongeveer twee derde van de Tweede Kamer op dit moment het beleid dat neerkomt op een jaarlijkse bijdrage van gemiddeld 3,5 miljard euro.

Ondanks dat de verhoudingen in Den Haag door de formatie soms grillig zijn, wijst Klaver erop dat steun aan Oekraïne jarenlang een breed gedragen onderwerp was.

Hij herinnert eraan dat partijen als VVD en GroenLinks-PvdA in het verleden regelmatig samen optrokken op dit dossier. Zelfs dit jaar dienden Dilan Yesilgöz (VVD) en Frans Timmermans nog gezamenlijk een motie in voor extra ondersteuning.

Volgens Klaver moet die gezamenlijke koers nu worden doorgezet. Hij hoopt dat de VVD niet zal tegenhouden wat volgens hem simpelweg nodig is om Oekraïne overeind te houden.

Kans op meerderheid lijkt aanzienlijk

Het ziet ernaar uit dat de motie een goede kans maakt om aangenomen te worden. De samenwerking tussen GroenLinks-PvdA, D66 en CDA betekent dat de basis al stevig staat.

Daarbovenop komt dat veel partijen, ook buiten deze groep, het huidige steunbeleid ondersteunen en vinden dat Nederland zijn internationale afspraken moet nakomen.

Hoewel de VVD zich momenteel politiek wat meer afzijdig houdt van samenwerking met GroenLinks-PvdA in de formatie, zijn de overeenkomsten op het gebied van internationale veiligheid groot. Dat maakt de kans reëel dat de liberalen uiteindelijk toch voor de motie zullen stemmen.

Oekraïne vraagt al langer om extra en structurele middelen

De Oekraïense ambassadeur in Nederland liet eerder dit jaar al weten dat het land structureel meer nodig heeft dan de 3,5 miljard euro die nu jaarlijks wordt verstrekt.

De intensiteit van de oorlog is nog altijd groot en de aanvallen door Rusland nemen op sommige momenten zelfs toe. Daardoor groeit de vraag naar moderne wapens, drones en andere middelen om de verdediging op peil te houden.

Klaver noemt dat een onderwerp voor later, bijvoorbeeld aan de formatietafel. Maar voor nu wil hij dat het acute gat van 2 miljard euro wordt opgelost, zodat er geen stagnatie ontstaat in de steun die al is toegezegd.

Al eerder waarschuwingen voor problemen in de leveringen

Het is niet de eerste keer dat er zorgen klinken over mogelijke tekorten in de steunstroom richting Oekraïne. In september werd al een motie van het CDA aangenomen die ervoor moest zorgen dat er geen ‘gaten’ zouden vallen in de leveringen.

Die waarschuwing bleek terecht: verschillende Kamerleden kregen de afgelopen weken opnieuw signalen vanuit Oekraïne dat er toch een tekort dreigt.

Daarom probeert Klaver het nu opnieuw met een concreet en direct uitvoerbaar voorstel. Volgens hem moet de financiering simpelweg worden aangevuld om te voorkomen dat eerder gemaakte afspraken worden gebroken.

Politieke spanningen rondom het voorstel

Hoewel het voorstel formeel vooral draait om geld en militaire steun, hangt er onderhuids meer spanning rondom de motie. De formatiestrijd zorgt ervoor dat partijen soms scherper tegenover elkaar staan dan in eerdere jaren.

Vooral de relatie tussen GroenLinks-PvdA en VVD is stroever geworden. Waar ze jarenlang probleemloos samenwerkten op het gebied van internationale veiligheid, lijkt er nu meer wantrouwen te zijn ontstaan door de formatieposities.

Toch wijst Klaver erop dat steun aan Oekraïne altijd boven partijpolitiek stond. Hij roept de partijen op om de verkiezingscampagne achter zich te laten en te doen wat volgens hem nodig is in het belang van Europese veiligheid.

Wat betekent dit voor het Nederlandse steunbeleid?

Als de motie van Klaver wordt aangenomen, zal het kabinet direct opdracht krijgen om het extra bedrag van 2 miljard euro vrij te maken.

Daarmee wordt de bestaande financiering aangevuld en kan Nederland zijn toegezegde militaire bijdragen blijven leveren zonder vertraging.

Het is een duidelijk signaal dat Nederland, ondanks binnenlandse politieke discussies, bereid is om zijn rol in de Europese veiligheidsstructuur te blijven vervullen.

Voor Oekraïne zou het betekenen dat geplande leveringen kunnen doorgaan en dat verdere ondersteuning niet in gevaar komt.

Daarnaast zet de motie ook druk op de toekomstige coalitie. Tijdens de formatie zal opnieuw moeten worden gekeken naar de vraag hoeveel structurele steun Nederland de komende jaren kan en wil bieden.

De bredere discussie blijft groeien

Het debat van deze week laat vooral zien dat de discussie over steun aan Oekraïne groter wordt dan alleen budgetten.

Achter de schermen speelt mee hoe Nederland zijn internationale positie wil behouden, welke verantwoordelijkheid het land voelt richting bondgenoten en hoe het zich wil opstellen tegenover een agressief Rusland.

De oorlog duurt inmiddels jaren en politici worstelen met de vraag hoe lang steun op dit niveau kan worden volgehouden, zowel financieel als maatschappelijk. Tegelijkertijd is duidelijk dat Oekraïne niet zonder deze hulp kan. Dat maakt besluiten zoals deze extra 2 miljard euro steeds vaker onderwerp van verhitte debatten.

Conclusie

De motie van Jesse Klaver zorgt deze week voor flinke opschudding in Den Haag. Het voorstel om 2 miljard euro extra beschikbaar te stellen voor Oekraïne heeft een grote kans om aangenomen te worden, mede dankzij de steun van partijen zoals D66 en CDA.

Tegelijkertijd groeit de spanning, omdat niet iedereen overtuigd is van de noodzaak van nóg meer financiële steun in tijden waarin ook binnen Nederland genoeg uitdagingen zijn.

Toch wijst een brede meerderheid erop dat internationale veiligheid en eerder gemaakte afspraken niet zomaar kunnen worden genegeerd. De komende dagen moet blijken of de VVD zich zal aansluiten of dat het debat opnieuw scherp zal worden.