De aanleiding

Meer dan twee decennia na de moord op Pim Fortuyn blijft zijn dader, Volkert van der Graaf, een onderwerp van maatschappelijke discussie. Onlangs zocht het linkse YouTube-kanaal Left Laser hem op voor een straatinterview met de vraag: “Waarom moest Pim dood?” Het filmpje, ondertussen viraal gegaan, toont hoe een poging tot journalistiek interview omslaat in een fysieke confrontatie. 

Wat gebeurde er precies?

Het team van Left Laser sprak Van der Graaf aan terwijl hij fietste. Aanvankelijk gaf hij ontwijkende antwoorden, maar de sfeer sloeg snel om. Toen hij verder wilde fietsen, verloor hij zijn pet; de verslaggever wilde die teruggeven, waarop Van der Graaf zichtbaar geïrriteerd reageerde. Op video is te zien hoe hij duwt, fysiek contact zoekt en de cameraman belaagt. 

Het incident werd meteen breed gedeeld op sociale media. Op platforms zoals YouTube en Reddit leidde het tot felle discussies over de publieke rol van Van der Graaf én de werkwijze van straatjournalistiek.

Waarom komt het zo hard aan?

Voor veel Nederlanders is de moord op Fortuyn nog steeds een open wonde. Van der Graaf werd in 2002 veroordeeld voor de moord en kreeg 18 jaar cel. 1 Hij kwam in 2014 voorwaardelijk vrij en sinds 2020 volledig op vrije voeten. Het feit dat hij weer in beeld komt, wekt emotie op:

• Veel mensen vinden dat hij nooit definitief verantwoordelijkheid nam.

• Het interview en de fysieke reactie versterken de vraag of dan zijn verstandhouding tot de samenleving wel is veranderd.

• De werkwijze van Left Laser — confronterend en onverwacht — roept vragen op over ethiek in journalistiek.

Reacties en interpretaties

Sommigen juichen het initiatief toe: volgens hen is deze confrontatie juist nodig om opnieuw aandacht te vragen voor de legacy van Fortuyn én voor mensen in de marge die zwaar hebben meegemaakt. Anderen zijn kritisch: het interview zou provocerend zijn, de aanpak grensoverschrijdend.

Een commentator op GeenStijl bijvoorbeeld stelde:

“Leve het vrije woord, opdat we weten dat dit soort lui ook gewoon vrij rondlopen.” geenstijl.nl

Een journalist van NPO Radio 1 benadrukt dat de confrontatie “een nieuwe impuls geeft aan een dossier dat moeilijk doorbreekt”. 

Wat betekent dit voor het publieke debat?

Het incident roept meerdere vragen op:

• Hoe moet de media omgaan met mensen die zwaar veroordeeld zijn en vrij rondlopen?

• Waar ligt de grens tussen journalistieke vrijheid en provocatie?

• En vooral: wat is de maatschappelijke functie van dergelijke straatinterviews?

Voor Van der Graaf zelf is dit wellicht opnieuw een moment waarbij zijn verleden en publieke figuur botsen met de huidige samenleving. Voor Left Laser toont het de kracht én kwetsbaarheid van direct straatjournalistiek — snel, zichtbaar, maar risicovol.

De beelden zijn duidelijk: wat begon als een interview, schoof al snel richting agressie en oncontroleerbaarheid. Het is een fragment dat meerdere lagen raakt — het herinnert aan de moord op Fortuyn, aan de verhoudingen van maatschappelijke verzoening, en aan de rol van de moderne journalistiek.

Of dit incident iets zal veranderen — in beeldvorming, in wetgeving of in maatschappelijke dialoog — valt nog af te wachten. Wat wel duidelijk is: het blijft een scharniermoment van onthutsende directheid in het publieke domein.