Het eerste grote televisiedebat van de verkiezingsperiode heeft direct zijn sporen nagelaten.

Tijdens het RTL-verkiezingsdebat, dat zondagavond plaatsvond in de Beurs van Berlage in Amsterdam, wist één partij in het bijzonder indruk te maken op de kijkers: D66.

Uit de LiveVote van RTL blijkt dat maar liefst 34 procent van de kijkers na het debat een andere politieke voorkeur kreeg – en die verschuiving pakt opvallend positief uit voor D66-leider Rob Jetten.

Rob Jetten onverwacht in de spotlights

De deelname van Rob Jetten aan het debat kwam onverwachts. Oorspronkelijk stond PVV-leider Geert Wilders op de deelnemerslijst, maar hij meldde zich kort voor aanvang af.

Daardoor kreeg Jetten op het laatste moment groen licht om alsnog deel te nemen namens D66. Dat bleek een strategische meevaller.

De D66-lijsttrekker stapte zelfverzekerd het podium op en wist tijdens de uitzending meerdere keren de aandacht te trekken met scherpe, kalme en inhoudelijke reacties.

Waar sommige politici zichtbaar op zoek waren naar de juiste toon, bleef Jetten opvallend beheerst en zakelijk.

Vooral zijn uitspraken over klimaat, onderwijs en samenwerking vielen bij veel kijkers in de smaak.

Eerste indruk telt: LiveVote laat opvallend beeld zien

RTL organiseerde na afloop van het debat een zogenoemde LiveVote, waarin kijkers direct konden aangeven wat zij vonden van het optreden van de lijsttrekkers. In totaal vulden 23.000 mensen de peiling in.

Opiniepeiler Gijs Rademaker benadrukte dat het geen representatief onderzoek onder alle Nederlanders betrof, maar een momentopname onder mensen die het debat daadwerkelijk volgden.

Toch geeft het resultaat een duidelijke richting aan. Maar liefst een derde van de kijkers gaf aan dat hun voorkeur door het debat is verschoven.

En volgens Rademaker ging die verschuiving opvallend vaak in de richting van D66. “We zien dat D66 het goed heeft gedaan bij de debatkijkers. Rob Jetten heeft zichtbaar vertrouwen weten te winnen,” aldus de peiler bij RTL Nieuws.

Waarom D66 het beter deed dan verwacht

Dat D66 juist tijdens dit debat wist te scoren, heeft volgens politiek analisten meerdere oorzaken.

Allereerst was de afwezigheid van Geert Wilders voor veel kijkers een domper, maar het gaf Rob Jetten wel meer ruimte om zich te profileren.

Zonder de vaak polariserende toon van Wilders konden andere onderwerpen beter tot hun recht komen – precies het terrein waarop D66 traditioneel goed scoort.

Daarnaast was Jetten goed voorbereid. Zijn antwoorden kwamen helder over en hij positioneerde zich als de redelijke, moderne tegenstem tegenover de harde toon van andere partijen.

Dat sloeg aan bij een deel van het publiek dat op zoek lijkt naar nuance en visie, in plaats van enkel verontwaardiging.

Een andere factor is de uitstraling van Jetten. Zijn rustige houding en positieve toon staken af tegen het soms gespannen en aanvallende gedrag van andere lijsttrekkers.

Veel kijkers benoemden op sociale media dat ze hem “sympathiek” en “overtuigend” vonden, zelfs mensen die eerder niet op D66 stemden.

Hoe betrouwbaar is de verschuiving?

Hoewel 34 procent van de kijkers aangaf dat het debat hun voorkeur beïnvloedde, is het nog te vroeg om te spreken van een daadwerkelijke verschuiving in de peilingen.

De LiveVote is namelijk geen representatief onderzoek voor heel Nederland. Het geeft vooral inzicht in hoe de directe kijkers het debat ervoeren.

Toch onderschatten politieke campagnes de waarde van zulke signalen niet. Een positief optreden in een groot televisiedebat kan het beeld van een kandidaat namelijk blijvend veranderen.

Zeker in een verkiezingsstrijd waarin veel kiezers nog twijfelen, kan één goed optreden het verschil maken tussen een stabiele middenmoter en een partij die plots weer in de lift zit.

Reacties op sociale media

Na afloop van het debat stroomden de reacties op X (voorheen Twitter) en Instagram binnen.

Veel kijkers prezen de rustige en rationele toon van Jetten. “Eindelijk iemand die niet alleen roept, maar uitlegt,” schreef een gebruiker. Een ander merkte op: “Of je nou D66’er bent of niet, Jetten was vanavond de meest volwassen aan tafel.”

Niet iedereen was even enthousiast – sommige kijkers vonden dat Jetten zich te diplomatiek opstelde of dat hij “te weinig vuur” liet zien.

Toch was de algemene tendens positief. Zelfs neutrale commentatoren, zoals politieke verslaggevers van andere omroepen, gaven toe dat D66 de avond goed had benut.

Andere partijen minder overtuigend

Terwijl Jetten zijn moment greep, wisten andere deelnemers minder indruk te maken. CDA-leider Henri Bontenbal kreeg lof voor zijn inhoudelijke kennis, maar miste volgens veel kijkers de uitstraling van een echte leider.

VVD-lijsttrekker Dilan Yeşilgöz had het moeilijker. Haar pogingen om afstand te nemen van Rutte zonder het beleid van de afgelopen jaren af te vallen, kwamen bij veel kijkers wat onduidelijk over.

Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA wist zijn gebruikelijke bevlogenheid te tonen, maar werd tegelijkertijd bekritiseerd vanwege zijn lange, soms onduidelijke antwoorden.

Vooral jongere kijkers gaven aan dat ze moeite hadden om zijn boodschap “kort en krachtig” te volgen.

Strategisch voordeel voor D66

Voor D66 komt de timing van deze positieve aandacht precies goed. De partij stond de laatste weken stabiel, maar niet spectaculair in de peilingen.

Nu Jetten een sterke indruk heeft achtergelaten, kan dit momentum de partij nieuw leven inblazen in de aanloop naar de verkiezingen van 29 oktober.

Campagne-experts wijzen erop dat D66 nu slim gebruik kan maken van dit moment. Door fragmenten van het debat breed te verspreiden via social media en in nieuwsuitzendingen, kan de partij het positieve sentiment versterken.

In eerdere verkiezingen heeft gebleken dat een sterk optreden in één debat soms kan leiden tot meerdere zetels winst.

Wat betekent dit voor de rest van de campagne?

Met nog ruim twee weken te gaan tot de stembusgang is het politieke spel volledig open.

De afmelding van Geert Wilders, de sterke prestatie van Rob Jetten en de verdeeldheid onder andere partijen zorgen ervoor dat de komende weken nog alles kan gebeuren.

Kiezers lijken meer dan ooit te switchen tussen partijen, afhankelijk van wie het beste overkomt op televisie.

En juist daar ligt voor Jetten nu een kans. Als D66 dit momentum weet vast te houden en zijn boodschap consequent blijft herhalen, zou de partij weleens een verrassende eindspurt kunnen maken.

Wat vaststaat: het RTL-verkiezingsdebat heeft het politieke landschap alvast een flinke duw gegeven. D66 is ineens terug in de schijnwerpers – en dat op een avond waarop ze er eigenlijk niet eens bij zouden zijn geweest.