Het is officieel: D66 heeft de verkiezingen gewonnen. Volgens de Verkiezingsdienst van het ANP kan de partij van Rob Jetten niet meer worden ingehaald door de PVV van Geert Wilders.

Met een voorsprong van ruim 15.000 stemmen en slechts enkele gemeenten die hun uitslagen nog moeten afronden, is de overwinning van D66 definitief. Daarmee schrijft Jetten politieke geschiedenis: voor het eerst sinds jaren pakt een progressieve partij weer de eerste plaats.

D66 niet meer in te halen volgens ANP-verkiezingsdienst

De Verkiezingsdienst van het ANP maakte vrijdagochtend bekend dat D66 officieel niet meer kan worden ingehaald. Alleen de stemmen uit Venray en de briefstemmen moeten nog worden toegevoegd, maar die zullen geen verschil meer maken.

Op dit moment staat D66 op 1.763.615 stemmen, terwijl de PVV 1.748.460 stemmen heeft.

Het verschil van 15.155 stemmen is te groot om nog te overbruggen, zelfs al zou Venray – traditioneel PVV-terrein – massaal op Wilders hebben gestemd.

Volgens Mark Westerhoff, hoofd van de ANP-verkiezingsdienst, is de uitslag duidelijk: “Zelfs als Venray de PVV meer stemmen oplevert dan ooit, blijven D66 en PVV in het beste geval gelijk. Door het sterke resultaat bij de briefstemmen kan de PVV dat verschil nooit meer goedmaken.”

Waarom Venray het verschil niet meer kan maken

Bij de verkiezingen in 2023 haalde de PVV in Venray nog bijna 28 procent van de stemmen, tegenover 6 procent voor D66.

Toch verandert dat dit jaar niets aan de einduitslag. De reden ligt bij de briefstemmen: D66 doet het daar structureel beter dan de PVV.

Van de ruim 69.000 briefstemmen gingen er bij de vorige verkiezingen 7.243 naar D66 en 4.380 naar de PVV — een verschil van bijna 3.000 stemmen in het voordeel van Jetten. Dat patroon zet zich nu voort, waardoor D66 de overwinning behoudt, zelfs als de PVV in Venray sterker scoort dan gemiddeld.

Jetten reageert op verkiezingswinst bij de patatbalie

Rond 14.00 uur verscheen Rob Jetten bij de zogenoemde patatbalie in de Tweede Kamer om de media te woord te staan. Het was zijn eerste reactie sinds het nieuws officieel werd bevestigd.

“Door naar jou,” zei Jetten glimlachend toen een journalist hem aansprak. “We hebben vandaag de verantwoordelijkheid om zo snel mogelijk te starten met een verkenning om te komen tot een stabiel en ambitieus kabinet.”

De D66-leider benadrukte dat hij vooral wil bouwen aan samenwerking:

“Wat mij betreft komt er een verkenner die niet alleen kijkt naar het belang van een paar partijen, maar juist hoe we al die partijen kunnen samenbrengen. Nederland heeft behoefte aan stabiliteit. De kiezer heeft duidelijk laten zien dat samenwerking in het midden de boodschap is bij deze uitslag.”

Op de vraag of D66 al contact had gehad met Geert Wilders, antwoordde Jetten:

“Nog niet. Het nieuws is nog vers van de pers. Gisteren hebben we allemaal afgesproken om rustig af te wachten tot de uitslag echt vaststaat. Nu dat duidelijk is, zal ik het initiatief nemen om met de andere partijleiders in gesprek te gaan over de aanstelling van een verkenner.”

Volgens Jetten is het zijn prioriteit om een kabinet te vormen dat niet alleen steun heeft in de Tweede Kamer, maar ook in de Eerste Kamer.

“We moeten zorgen dat Nederland de komende jaren bestuurd wordt door een stabiel kabinet dat op brede steun kan rekenen,” aldus de D66-leider.

Een historische overwinning voor D66

De winst van D66 is opvallend en symbolisch. Na jaren waarin de partij vooral fungeerde als regeringspartner of middenmotor, staat ze nu weer bovenaan. Onder leiding van Rob Jetten heeft D66 zich weten te profileren als een partij die optimisme, duurzaamheid en samenwerking centraal stelt.

De campagne van Jetten draaide om vertrouwen en verbinding. Hij wist kiezers te overtuigen met een inhoudelijke toon, zonder te vervallen in harde tegenstellingen. Dat blijkt nu beloond te worden.

Politieke analisten noemen het een “overwinning van de middenkoers”. Waar de PVV inzet op protest en boosheid, wist D66 juist kiezers te trekken die stabiliteit en redelijkheid willen.

PVV erkent nederlaag maar blijft strijdbaar

Bij de PVV wordt de uitslag met teleurstelling, maar ook strijdlust ontvangen.

Geert Wilders reageerde via X: “We hebben gevochten voor elke stem. Helaas komen we dit keer net tekort. Maar we blijven strijden voor een Nederland dat van ons allemaal is.”

Ondanks het verlies blijft de PVV een dominante kracht aan de rechterkant van het politieke spectrum.

Volgens politicoloog Julia Vermeer is dat een belangrijk signaal: “De PVV heeft laten zien dat ze een structurele factor blijft in de Nederlandse politiek. De strijd tussen progressief en populistisch is nog lang niet voorbij.”

De rol van de briefstemmen en het veranderende electoraat

De uitkomst van deze verkiezingen laat opnieuw zien hoe bepalend briefstemmen en stedelijke stemmen zijn geworden. D66 scoorde bijzonder goed in de grote steden en onder jongere, hoogopgeleide kiezers.

“De partij heeft een sterk netwerk in universiteitssteden en bij jongvolwassenen,” legt politiek onderzoeker Arjen Bos uit. “Die groepen stemmen vaker per post of digitaal, en dat heeft D66 een beslissend voordeel opgeleverd.”

Ook de opkomst was hoger dan verwacht, vooral onder stedelijke kiezers die klimaat en onderwijs belangrijk vinden — thema’s waarop D66 duidelijk de toon heeft gezet.

Jetten benadrukt samenwerking en stabiliteit

Tijdens zijn eerste reactie benadrukte Rob Jetten herhaaldelijk het belang van samenwerking in het midden.

“De kiezer heeft duidelijk gekozen voor stabiliteit en samenwerking,” zei hij. “Het is nu aan ons om daar gehoor aan te geven. Dat betekent: bruggen slaan, niet breken.”

Hij sprak ook zijn wens uit om snel een verkenner aan te stellen die in staat is partijen te verbinden. “We hebben de taak om een kabinet te vormen dat niet alleen een meerderheid heeft in de Tweede Kamer, maar ook kan rekenen op steun in de Eerste Kamer. Alleen dan kunnen we echt aan de slag.”

Volgens insiders is D66 bereid om het voortouw te nemen in de formatie, maar zonder de arrogantie van de macht. “Jetten weet dat hij niet zonder anderen kan,” zegt politiek verslaggever Erik van den Berg. “Zijn toon is verzoenend, en dat spreekt veel kiezers aan.”

Wat deze uitslag betekent voor Nederland

De overwinning van D66 markeert mogelijk een nieuw politiek tijdperk, waarin samenwerking weer centraal komt te staan. Waar eerdere campagnes vooral draaiden om tegenstellingen, lijkt de kiezer nu te hebben gekozen voor rust en constructieve politiek.

Toch blijft het politieke speelveld sterk verdeeld. De PVV, VVD, GroenLinks-PvdA en BBB behouden allemaal stevige achterbannen. Dat betekent dat onderhandelingen waarschijnlijk lang en complex zullen zijn.

“Het is niet alleen een overwinning, het is ook een verantwoordelijkheid,” zei Jetten. “We moeten laten zien dat politiek ook kan gaan over verbinden in plaats van verdelen.”

Conclusie: D66 schrijft geschiedenis met nuchtere toon

De uitslag is historisch: D66 wint van de PVV en wordt de grootste partij van Nederland. Met een voorsprong die niet meer in te halen is, heeft Rob Jetten bewezen dat kalmte en inhoud ook kunnen winnen van populisme en polarisatie.

Zijn eerste woorden na de overwinning klinken nuchter en doelgericht: bouwen aan stabiliteit, samenwerking zoeken in het midden en een kabinet vormen dat breed gedragen wordt.

Of het hem lukt om die woorden waar te maken, zal de komende weken blijken. Maar één ding is zeker: de politieke kaarten in Den Haag zijn opnieuw geschud, en Rob Jetten staat nu aan het roer.