Dwergvinvis van 6 meter aangespoeld in Knokke-Heist: uitzonderlijke reddingsactie houdt dier in leven
Dwergvinvis van 6 meter aangespoeld in Knokke-Heist: uitzonderlijke reddingsactie houdt dier in leven
Knokke-Heist, zondagmiddag.
Wat begon als een alledaagse strandwacht langs de Belgische kust, groeide uit tot een van de meest opmerkelijke natuurincidenten van de afgelopen decennia. Rond 11 uur ’s ochtends zagen strandredders een vin boven het wateroppervlak uitsteken. Even later werd duidelijk dat het ging om een dwergvinvis van zo’n zes meter lang die vast was komen te zitten in ondiep water.
Ontdekking en eerste paniek
“Toen we de beelden binnenkregen, lag het dier al in de branding, in te ondiep water om nog zelf terug te keren,” vertelt Kelle Moreau van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN). “Het ging razendsnel. Bij afgaand tij zat het dier voor het middaguur helemaal vast op het strand.”
Redders, gemeentelijke diensten en politie werden meteen ingeschakeld. De paniek was voelbaar: een walvis op het strand is meestal een doodsvonnis, omdat het gewicht van het dier de interne organen kan verdrukken en de huid uitdroogt zodra het dier niet meer omringd wordt door water.
Massale reddingsoperatie
De gemeente Knokke-Heist zette meteen een grootschalige reddingsactie op poten. Brandweerlieden, strandredders, politie en vrijwilligers probeerden met man en macht het dier in leven te houden tot het tij opnieuw keerde.
-
Water emmersgewijs: er werd voortdurend water over de huid gegoten om uitdroging te voorkomen.
-
Bulldozer en geulen: een bulldozer werd ingezet om een greppel te graven zodat het opkomende tij sneller het dier kon bereiken.
-
Zeilconstructie: redders slaagden erin een groot plastic zeil onder het dier door te trekken, zodat het beter gehydrateerd kon blijven en de huid beschermd werd tegen het zand.
“Het was cruciaal dat de huid vochtig bleef,” legt Moreau uit. “Een walvis kan snel ernstige schade oplopen als de huid uitdroogt. Door dit soort maatregelen te nemen, vergroot je de kans op overleving aanzienlijk.”
Hoop bij opkomend tij
Rond 15 uur kwam de hoopvolle ommekeer: het water begon krachtig op te komen. Dankzij de gegraven geul en de aanhoudende inspanningen van tientallen helpers kwam de dwergvinvis langzaam maar zeker weer dieper te liggen.
Een vijftiental mensen begeleidden het dier zachtjes terug richting open zee. Om 16 uur kwam het bevrijdende moment: de walvis bewoog zich zelfstandig voort en zwom weg, af en toe nog een vin boven water tonend.
“Het was ongelooflijk om te zien,” aldus schepen Bert De Brabandere. “Het is redelijk uniek dat zo’n dier het overleeft na urenlang vast te hebben gezeten. In dertig jaar tijd hebben we dit in België niet eerder meegemaakt.”
Nieuwe zorgen
De opluchting bleef echter niet lang duren. Tegen 18 uur meldden strandbezoekers dat de walvis opnieuw dicht bij de kust zwom. De angst groeide dat het dier opnieuw zou vastlopen in de verraderlijke zandbanken en geulen van de baai van Heist.
“Ik zal pas maandagochtend gerustgesteld zijn,” zei Jan Haelters van het KBIN. “Pas als het dier echt weg is uit deze kustzone, kunnen we opgelucht ademhalen. Het risico blijft dat het weer in ondiep water terechtkomt en vastloopt bij laagtij.”
Zeldzaam maar niet ongezien
Dwergvinvissen (Balaenoptera acutorostrata) behoren tot de kleinere soorten baleinwalvissen, maar kunnen toch tot 10 meter lang worden. Het dier in Knokke-Heist werd geschat op 6 meter, vermoedelijk een jongvolwassen exemplaar.
Volgens Kelle Moreau gaat het om het zevende geval sinds 2000 dat een dwergvinvis aanspoelt op de Belgische kust. Daarnaast zijn er nog zes meldingen van veldwaarnemingen op volle zee.
“Het is een soort die voorkomt in de Noordzee, vooral in de noordelijke en centrale delen,” legt Moreau uit. “Ze behoren tot onze inheemse fauna, al horen ze normaal gezien niet in kustwateren of op stranden thuis.”
In mei 2024 spoelde nog een jong, overleden exemplaar aan in Oostende. Ook werden datzelfde jaar twee dieren levend waargenomen op zee. De trend lijkt erop te wijzen dat dwergvinvissen vaker worden gesignaleerd in het zuidelijke deel van de Noordzee.
Symbolische waarde en emotie
De redding van zondagmiddag was niet alleen een biologische of wetenschappelijke gebeurtenis, maar ook een emotionele. Toeschouwers op het strand applaudisseerden toen het dier terug de zee in zwom. Voor velen was het een zeldzaam en ontroerend moment van verbondenheid tussen mens en natuur.
“Het geeft je hoop,” zei een voorbijganger. “We horen zo vaak verhalen van aangespoelde walvissen die sterven. Vandaag hebben we gezien dat het ook anders kan.”
Vooruitblik
Hoewel de redding voorlopig succesvol lijkt, blijven experts voorzichtig. Het is onduidelijk of het dier gewond raakte of uitgeput is door de urenlange strijd in ondiep water. Monitoring vanuit zee is moeilijk, maar medewerkers van het KBIN hopen dat er geen meldingen meer binnenkomen van een aangespoeld karkas in de komende dagen.
De gebeurtenis benadrukt volgens marien biologen de nood aan snelle samenwerking tussen hulpdiensten, wetenschappers en lokale besturen bij strandingen. Zonder de gecoördineerde inzet van tientallen mensen had de uitkomst er waarschijnlijk heel anders uitgezien.
Conclusie
De aangespoelde dwergvinvis van Knokke-Heist leverde een uitzonderlijk verhaal op: een spectaculaire reddingsoperatie die vooralsnog met succes eindigde. Waar walvissen die stranden meestal hun overlevingskans verliezen, bewees dit incident dat menselijke inspanningen, gecombineerd met een gunstig tij, wél het verschil kunnen maken.
Toch blijft de vraag knagen of het dier echt veilig is of dat het opnieuw in de problemen komt. Pas de komende dagen zal duidelijk worden of de “gelukkige ontsnapping” van deze dwergvinvis een blijvend succesverhaal wordt of een tragisch intermezzo langs de Belgische kust.
