De kabinetsformatie is nog maar nauwelijks begonnen, maar twee partijen hebben al laten weten dat ze niet willen deelnemen aan een nieuw kabinet. Zowel de SP als de ChristenUnie kiezen bewust voor de oppositie.

Hun leiders, Jimmy Dijk en Mirjam Bikker, benadrukken dat het nu aan de grotere partijen is om verantwoordelijkheid te nemen. Toch willen ze niet aan de zijlijn blijven staan: beide partijen beloven een constructieve, maar kritische houding vanuit de oppositie.

Jimmy Dijk: “De SP hoort nu bescheiden te zijn”

SP-leider Jimmy Dijk was duidelijk in zijn boodschap aan verkenner Wouter Koolmees. Na het verlies van twee zetels bij de verkiezingen – waardoor de partij nog slechts drie zetels overhoudt – vindt hij het niet realistisch om aanspraak te maken op regeringsdeelname.

“Een partij die niet gewonnen heeft, hoort bescheiden te zijn,” zei Dijk.

Tijdens zijn gesprek met Koolmees legde hij de nadruk op de positie van mensen met een kleine portemonnee.

“Het mag niet zo zijn dat zij opnieuw de rekening betalen van politieke afspraken,” verklaarde hij. Volgens Dijk moeten de partijen die de verkiezingen wonnen nu laten zien dat ze verantwoordelijkheid kunnen dragen.

Hij wees erop dat de SP desondanks een actieve rol zal blijven spelen in de Tweede Kamer. “Wij zullen het kabinet scherp houden en ervoor zorgen dat gewone Nederlanders gehoord blijven worden.”

Van ambitie naar realisme

Tijdens de verkiezingscampagne sprak Dijk nog met ambitie. Hij pleitte destijds voor een zogenoemd “kabinet van SP tot en met CDA”, met ook GroenLinks-PvdA aan tafel. In een opvallende campagnevideo nodigde hij de andere partijen uit “om koffie te drinken en te praten over echte verandering.”

Na de verkiezingsuitslag klonk een andere toon. De SP verloor opnieuw zetels en ziet haar invloed verder afnemen.

Toch benadrukt Dijk dat zijn partij niet zal verdwijnen uit het publieke debat. “Wij blijven vechten voor betaalbare woningen, eerlijke lonen en goede zorg. Onze achterban rekent erop dat wij blijven opkomen voor sociale rechtvaardigheid.”

Volgens Dijk betekent oppositie voeren niet dat je machteloos bent. “Het gaat niet om wie de macht heeft, maar wat er met die macht gebeurt. Zolang de zorg duurder wordt en de huren stijgen, is onze strijd niet voorbij.”

SP wil harde maar constructieve oppositie

De SP-leider maakte duidelijk dat zijn partij niet alleen maar tegen zal zijn. “We willen dat het land vooruitgaat, maar niet ten koste van de mensen die al jaren worden vergeten,” aldus Dijk.

Hij kondigde aan dat de SP zich vooral zal richten op thema’s als armoedebestrijding, volkshuisvesting en bescherming van werknemersrechten.

Door buiten het kabinet te blijven, hoopt Dijk onafhankelijker te kunnen opereren. “Wij zullen de regering beoordelen op haar daden, niet op haar beloftes.”

ChristenUnie volgt hetzelfde voorbeeld

Ook de ChristenUnie kiest voor een stap terug. Partijleider Mirjam Bikker liet na haar gesprek met verkenner Koolmees weten dat haar partij geen rol wil spelen in een nieuw kabinet. Ook de ChristenUnie verloor zetels en heeft, net als de SP, nog drie zetels over.

“Mij past bescheidenheid,” zei Bikker na afloop van haar gesprek. “De kiezer heeft gesproken, en dat betekent dat wij nu een andere rol moeten vervullen.”

Toch wil de ChristenUnie niet onzichtbaar worden. “We blijven betrokken bij de inhoud en zullen ons constructief opstellen in de oppositie. Wat mij betreft ligt de bal nu bij D66, VVD, CDA en GroenLinks-PvdA. Zij moeten laten zien wat er mogelijk is.”

Brief aan verkenner Koolmees: Nederland mag niet stilstaan

In een brief aan verkenner Koolmees schreef Bikker dat Nederland “te lang heeft stilgestaan” en dat het tijd is voor een daadkrachtig kabinet. Ze wees op urgente problemen zoals het woningtekort, de stijgende zorgkosten en de groeiende kloof tussen burger en politiek.

Volgens haar moet de formatie gaan over inhoud, niet over poppetjes. “De volgende regering moet niet alleen bestuurbaar zijn, maar ook geloofwaardig. Het land heeft behoefte aan rust, stabiliteit en eerlijk bestuur.”

Bikker benadrukte dat de overheid de afgelopen jaren te vaak het vertrouwen van burgers heeft beschaamd.

“Of het nu gaat om de toeslagenaffaire of het stikstofbeleid – mensen voelen zich niet gehoord.” Ze riep de grotere partijen op om het vertrouwen te herstellen door “te luisteren, te handelen en verantwoordelijkheid te nemen.”

Herstel van vertrouwen als speerpunt

Voor de ChristenUnie is het herstel van vertrouwen tussen burger en overheid een belangrijk thema. “De politiek moet weer betrouwbaar worden,” zei Bikker. “Dat begint bij eerlijkheid en samenwerking, ook als je in de oppositie zit.”

Ze pleitte voor een kabinet dat verder kijkt dan partijbelangen. “De formatie moet niet draaien om wie het voor het zeggen krijgt, maar om wat Nederland nodig heeft: oplossingen voor gezinnen, jongeren en ouderen.”

De opdracht voor verkenner Koolmees

Verkenner Wouter Koolmees heeft de komende weken de zware taak om partijen dichter bij elkaar te brengen.

Hij spreekt met alle fractieleiders om te peilen waar ruimte ligt voor samenwerking. Door het afhaken van SP en ChristenUnie is het speelveld kleiner geworden, maar ook overzichtelijker.

Waarschijnlijk richt Koolmees zich nu op een mogelijke coalitie tussen D66, VVD, CDA en GroenLinks-PvdA.

Die combinatie heeft op papier een meerderheid, maar de meningsverschillen zijn groot. Vooral tussen de VVD en GroenLinks-PvdA liggen gevoelige thema’s zoals klimaat, belastingen en migratie.

Politieke realiteit en strategische keuzes

Volgens analisten is het besluit van Dijk en Bikker verstandig. Ze erkennen hun beperkte invloed en kiezen voor een rol waarin ze de inhoud kunnen bewaken zonder vast te zitten aan coalitiecompromissen.

Politiek commentator Arjan Noorlander noemde hun beslissing “een signaal van volwassenheid.” “Ze laten zien dat politiek ook draait om realisme. Niet om macht, maar om verantwoordelijkheid nemen voor de situatie zoals die is.”

Hij wees erop dat beide partijen juist vanuit de oppositie veel kunnen betekenen. “De ChristenUnie kan bruggen slaan op ethische thema’s, terwijl de SP druk kan zetten op sociaal beleid. Zo blijven ze relevant.”

Een formatie met minder spelers, maar niet minder spanning

Het afhaken van twee kleine partijen betekent niet dat de formatie nu makkelijker wordt. Integendeel: de overgebleven partijen moeten nu grotere compromissen sluiten. De tegenstelling tussen progressieve en conservatieve partijen maakt het proces complex.

Toch zien sommige waarnemers ook een voordeel. Met minder partijen aan tafel kan er sneller duidelijkheid komen over de richting van het nieuwe kabinet. “De puzzel heeft minder stukjes,” zegt Noorlander, “maar ze passen nog steeds lastig.”

Bescheidenheid als nieuw politiek signaal

De keuzes van Dijk en Bikker worden door veel mensen gezien als een welkome tegenstem in een tijd waarin politiek vaak draait om ego’s en machtsspelletjes. Ze kiezen niet voor het pluche, maar voor principes.

Hun houding weerspiegelt een groeiende wens in de samenleving: meer nuchterheid, eerlijkheid en samenwerking in plaats van eindeloos geruzie. Burgers zijn de politieke spelletjes beu en willen dat politici zich weer richten op oplossingen.

Nederland wacht op daadkracht en vertrouwen

Met de SP en ChristenUnie aan de zijlijn ligt de bal nu bij de grotere partijen. De komende weken moeten uitwijzen of zij in staat zijn om een stabiel kabinet te vormen.

Wat vaststaat, is dat de formatie niet alleen over zetels gaat, maar vooral over vertrouwen. Dat lijkt ook de rode draad in de houding van Dijk en Bikker: erkenning van verlies, maar niet van onmacht.

Hun keuze om bescheiden, maar vastberaden te blijven, kan weleens het begin zijn van een nieuwe politieke toon in Nederland – eentje waarin inhoud belangrijker is dan macht.