Een brief vol symboliek en toekomstkeuzes

Vanaf vandaag ontvangen alle zeventienjarigen in België een opvallende brief in de bus. Niet zomaar een administratief schrijven, maar een persoonlijke uitnodiging van het Ministerie van Defensie. Minister Theo Francken (N-VA) kondigde trots aan dat het initiatief nu officieel van start gaat: bijna 149.000 jongeren worden aangemoedigd om na te denken over een vrijwillig militair dienstjaar.

De toon van de brief is enthousiast en ambitieus. “Gefeliciteerd! Volgend jaar word je achttien: een belangrijke mijlpaal en een moment waarop je keuzes maakt voor je toekomst,” luidt de openingszin. Daarna volgt meteen de uitnodiging: “Defensie biedt je alvast een unieke kans: het vrijwillige militaire dienstjaar. Let’s go!”

Het initiatief moet jongeren opnieuw laten kennismaken met discipline, samenwerking en nationale verantwoordelijkheid – waarden die, volgens Francken, “niet alleen binnen Defensie maar ook in de samenleving steeds belangrijker worden”.

Een moderne vorm van dienstplicht – maar dan vrijwillig

Hoewel België sinds 1995 geen verplichte legerdienst meer kent, spreekt het ministerie van Defensie bewust over een “vrijwillig militair dienstjaar”. Daarmee wil men een brug slaan tussen het verleden en de toekomst.

“Dit is géén terugkeer naar de verplichte dienstplicht,” verduidelijkt een woordvoerder van Defensie, “maar een hedendaags programma dat jongeren de kans biedt om te leren, grenzen te verleggen en te groeien in een teamcontext.”

De jongeren die zich inschrijven, volgen vanaf september volgend jaar een jaar lang militaire en maatschappelijke vorming. De bedoeling is dat ze zowel fysieke als mentale vaardigheden ontwikkelen – van basistraining en noodhulp tot leiderschap en samenwerking onder druk.

Massale briefcampagne door heel het land

In totaal werden 90.800 Nederlandstalige, 56.900 Franstalige en 925 Duitstalige brieven verstuurd. De verspreiding verloopt via de rijksregisters en richt zich dus tot elke Belg die dit jaar zeventien wordt.

Defensie verwacht geen massale inschrijving, maar mikt op ongeveer 500 rekruten die effectief de opleiding zullen aanvatten. “We hopen vooral jongeren te bereiken die zoeken naar richting, uitdaging of betekenis,” aldus Francken. “Voor sommigen wordt dit een opstap naar een militaire carrière, voor anderen een unieke levenservaring.”

De inschrijving verloopt in twee fases. Eerst worden jongeren uitgenodigd voor informatiesessies waar ze uitleg krijgen over het programma, de selectie en de praktische voorwaarden. Pas daarna kunnen ze zich officieel aanmelden voor het dienstjaar zelf. Die eerste stap – de infosessie – is verplicht.

Waarom Defensie deze stap zet

Volgens het ministerie is het project een antwoord op de structurele personeelstekorten bij Defensie én op de nood aan maatschappelijke betrokkenheid onder jongeren. De voorbije jaren daalde de instroom van nieuwe soldaten, technici en logistieke medewerkers.

“Er is een groeiende kloof tussen jongeren en de krijgsmacht,” zegt een militair analist. “Velen weten niet wat Defensie precies doet of welke kansen ze biedt. Dit project probeert die band te herstellen – via ervaring, niet via propaganda.”

Tegelijk sluit het initiatief aan bij bredere Europese tendensen. Ook landen als Frankrijk en Zweden investeren opnieuw in vormen van civiele of militaire dienst voor jongeren, vaak vanuit de overtuiging dat gedeelde verantwoordelijkheid bijdraagt aan nationale veerkracht.

Kritische geluiden en debat in de samenleving

Toch is het plan niet zonder kritiek. Sommige oppositiepartijen en jeugdorganisaties vrezen dat de campagne te veel een “romantisering van het legerleven” zou zijn. Anderen vragen zich af of de focus op militaire vorming wel de juiste manier is om jongeren maatschappelijke betrokkenheid bij te brengen.

Defensie benadrukt echter dat het programma ook burgergerichte componenten bevat, zoals hulpverlening bij rampen, logistieke ondersteuning in crisissituaties en samenwerking met humanitaire organisaties. “Het is geen oorlogsopleiding, maar een jaar van dienst aan de samenleving,” aldus Francken.

Een nieuwe generatie onder de vlag van Defensie

De eerste lichting jongeren zal naar verwachting in september 2026 van start gaan met hun dienstjaar, verspreid over verschillende militaire opleidingscentra in het land. Daarna volgt een evaluatie van het project, met de mogelijkheid om het verder uit te breiden.

Wat vandaag begint met een eenvoudige brief in de brievenbus, kan uitgroeien tot een belangrijk maatschappelijk experiment. België zet met dit initiatief een stap richting meer betrokken jeugd, meer discipline, en een hernieuwd gevoel van verantwoordelijkheid.

Of de oproep “Let’s go!” zal aanslaan bij de Belgische jongeren, zal de komende maanden blijken. Eén ding staat vast: Defensie heeft het startschot gegeven voor een debat dat veel verder reikt dan uniformen alleen — het gaat om de vraag wat het betekent om jong, Belgisch en betrokken te zijn in de 21e eeuw.