De discussie over stikstof blijft één van de heetste hangijzers in de formatiegesprekken tussen D66 en het CDA. Terwijl beide partijen zoeken naar een compromis dat politiek haalbaar én juridisch houdbaar is, klinkt er opvallende kritiek uit een hoek die je niet meteen verwacht: uit de eigen gelederen van D66.

Emeritus hoogleraar Han Lindeboom — expert op het gebied van stikstof en jarenlang lid van de partij — voelt zich volledig genegeerd. Volgens hem omdat zijn visie niet past binnen de dominante lijn van zijn partij. Zijn woorden zijn hard: “Ik ben gecanceld.”

Het conflict gaat niet over details, maar over de basis van het Nederlandse stikstofbeleid. Volgens Lindeboom staat dat beleid te ver af van de werkelijkheid in de natuur en leunt het te zwaar op modellen die volgens hem niet representatief zijn.

Wie is Han Lindeboom?

Han Lindeboom is geen willekeurige criticus. Hij promoveerde op stikstof, werkte decennialang in de ecologie, bouwde een indrukwekkende staat van dienst op en stond binnen de wetenschap bekend als iemand die diepgaand onderzoek combineert met praktische kennis van natuurgebieden.

Juist daarom verbaast het zoveel mensen dat zijn partij, D66, nooit met hem in gesprek ging toen hij jaren geleden zijn zorgen deelde. Lindeboom:

“Ik heb meerdere keren contact gezocht. Mails, rapporten, uitnodigingen. Nooit een antwoord. Alsof ik niet besta.”

Volgens hem is het probleem pijnlijk simpel: zijn visie wijkt te veel af van de lijn die D66 politiek en strategisch heeft gekozen.

De kern van zijn kritiek op het huidige stikstofbeleid

Volgens Lindeboom is het stikstofdebat in Nederland volledig scheefgegroeid. Zijn belangrijkste punt: de politiek kijkt meer naar computermodellen dan naar echte metingen in de natuur.

Hij stelt dat:

• modellen zoals Aerius te veel onzekerheden bevatten

• de uitstoot van boeren wordt overschat

• de daadwerkelijke staat van veel natuurgebieden beter is dan wordt aangenomen

• beleidsmakers geen nuance willen horen als het niet in hun verhaal past

Volgens hem wordt het beeld van een “natuur in crisis” vaak breder getrokken dan wetenschappelijk onderbouwd.

Lindeboom ziet een groot risico: beleid dat gebaseerd is op verkeerde aannames kan leiden tot onnodig strenge maatregelen, met enorme maatschappelijke gevolgen.

Botsing tussen wetenschap en politiek

Het ongemakkelijke punt dat Lindeboom benoemt, gaat over de relatie tussen wetenschap, politiek en framing. D66 positioneerde zichzelf jarenlang als dé partij van natuur, klimaat en strenge stikstofaanpak. Een interne wetenschapper die dat verhaal nuanceert — of zelfs ondergraaft — past daar simpelweg niet in.

Zijn woorden zijn scherp:

“Ik had verwacht dat mijn eigen partij open zou staan voor discussie. Maar omdat mijn bevindingen niet in hun plan passen, ben ik genegeerd. Dat voelt als cancelen.”

Volgens Lindeboom is het probleem groter dan alleen D66. Hij ziet binnen de politiek in het algemeen weinig ruimte voor wetenschappelijke diversiteit wanneer het om stikstof gaat.

Waarom komt dit juist nú naar buiten?

De timing is opvallend. D66 en CDA zitten midden in moeilijke gesprekken over stikstof, landbouw en natuurherstel. Terwijl de partijen zoeken naar een route uit de jarenlange impasse, ontstaat er binnen de achterban discussie over de hardheid van de aannames waarop de stikstofdoelen zijn gebaseerd.

Voor D66 is stikstof altijd een rode lijn geweest: streng beleid, veel reductie, en weinig ruimte voor versoepeling.

Maar juist die lijn ligt nu onder vuur — niet alleen van boeren en oppositiepartijen, maar dus ook vanuit eigen kring.

De kloof tussen model en werkelijkheid

Lindeboom benadrukt dat hij stikstof niet bagatelliseert. Volgens hem komt het aan op precisie: waar is de natuur echt kwetsbaar, wat is daadwerkelijk de impact, en waar liggen kansen voor gerichte maatregelen?

Hij pleit voor:

• echte veldmetingen in plaats van modelvoorspellingen

• gebiedsgericht beleid, afgestemd op lokale ecologie

• minder generalisaties die hele sectoren treffen

In zijn ogen wordt er nu te veel gekeken naar theoretische berekeningen die niet aansluiten op de praktijk. Daardoor worden boeren, natuurbeheerders en provincies opgezadeld met opdrachten die volgens hem niet uitvoerbaar zijn.

Waarom D66 nerveus wordt van deze boodschap

Voor D66 is stikstof meer dan een beleidsdossier; het is politiek DNA. Het is één van de thema’s waarmee de partij zich profileert tegenover rechtse partijen. Een interne deskundige die zegt dat de basis wankel is, is dan bijzonder ongelegen.

Volgens ingewijden binnen de partijtop is er ook angst dat Lindebooms boodschap gebruikt wordt door partijen als BBB en PVV om het hele stikstofbeleid onderuit te halen.

Door hem geen podium te geven, dacht de partij het risico te beperken. Maar met zijn nieuwe publieke uitspraken draait dat nu om: het negeren wordt zelf een onderwerp van discussie.

De bredere vraag: is tegenspraak nog welkom in de stikstofdiscussie?

De uitspraken van Lindeboom leggen een gevoelig maar belangrijk probleem bloot: de polarisatie rondom stikstof heeft ervoor gezorgd dat nuance bijna niet meer gehoord wordt. Wetenschappers die iets anders zeggen dan de dominante lijn, worden al snel in een hoek geduwd of genegeerd.

Volgens Lindeboom werkt dat verlammend:

“Wetenschap draait om vragen stellen, niet om één politiek verhaal ondersteunen.”

Zijn oproep is daarom simpel maar urgent: meer debat, meer diversiteit in inzichten en meer kijken naar echte natuurdata.

Hoe reageert D66?

Officieel is er geen reactie van de partijtop op de uitspraken van Lindeboom. Meerdere partijleden zeggen anoniem dat het “ongemakkelijk” is, maar dat ze geen ruimte zien om de politieke lijn te wijzigen.

Binnen de formatie speelt dit alles echter wel degelijk mee. Het CDA wil minder rigide doelen, meer flexibiliteit, en meer ruimte voor boeren en provincies. D66 staat daar traditioneel haaks op. De uitspraken van Lindeboom versterken intern de vraag of de partij niet te dogmatisch is geworden.

Wat betekent dit voor de formatie?

De kloof tussen D66 en CDA over stikstof is een van de grootste obstakels in de huidige besprekingen. Het debat over welke wetenschappelijke inzichten leidend moeten zijn, maakt dat spanningsveld alleen maar groter.

De vraag is nu of de partijtop van D66 vasthoudt aan het eigen gelijk, of dat er ruimte komt voor een bredere kijk op stikstof — een kijk waarin ook stemmen als die van Lindeboom worden meegenomen.

Conclusie: een debat dat alleen maar harder wordt

Het verhaal van Han Lindeboom raakt aan een fundamenteler probleem: de stikstofdiscussie is zo politiek beladen geworden dat wetenschappelijke nuance nauwelijks doorkomt.

Of D66 deze interne kritiek omarmt of blijft negeren, zal de komende weken veel zeggen over het realisme en de flexibiliteit van de partij.

Eén ding staat vast: Lindebooms boodschap is niet langer te negeren. En zijn uitspraak “ik ben gecanceld” zal in de stikstofdiscussie nog lang blijven hangen.