In Den Haag loopt de spanning weer razendsnel op. De formatiegesprekken zitten muurvast, de toon wordt harder en het vertrouwen tussen partijen lijkt met de dag te slinken. Midden in die politieke storm staat Geert Wilders.

De PVV-leider voelt zich buitenspel gezet en reageert voor zijn doen zelfs ongewoon fel. Volgens hem werken D66 en CDA aan plannen die de asielopvang nóg verder verruimen, terwijl een groot deel van Nederland zich daar juist zorgen over maakt.

Het draait opnieuw om de Spreidingswet, een wet die volgens voorstanders noodzakelijk is om gemeenten te dwingen samen verantwoordelijkheid te nemen, maar volgens tegenstanders neerkomt op pure dwang richting burgers én bestuurders.

Wilders laat geen ruimte voor twijfel: “D66 en CDA verraden Nederlanders en proberen deze wet erdoor te drukken.”

Spreidingswet weer terug in de schijnwerpers

De Spreidingswet – door critici vaak de ‘Dwangwet’ genoemd – is alweer maanden onderwerp van verhitte debatten. De wet verplicht gemeenten om asielzoekers op te nemen, zelfs wanneer daar lokaal flinke weerstand tegen bestaat.

Volgens Wilders maakt D66 en CDA met hun nieuwe plannen een scherpe draai. De partijen willen burgemeesters die worstelen met lokale protesten beter ondersteunen, zodat opvanglocaties tóch door kunnen gaan.

Beide partijen benadrukken dat zij burgemeesters willen helpen bij “moeilijke besluiten”, maar in de praktijk betekent het vooral dat inwoners minder inspraak krijgen.

Wilders noemt de koers rechtuit “een ramp”: een wet die was afgeschaft onder het vorige formatieakkoord van PVV en BBB, maar die nu via een achterdeur terug dreigt te komen. Op X schrijft hij: “Burgers die geen AZC willen, worden keihard in de steek gelaten.”

Steun aan burgemeesters zorgt voor nieuwe politieke storm

Waar D66 en CDA het brengen als bescherming voor bestuurders die te maken hebben met bedreiging of intimidatie, zien critici iets heel anders gebeuren.

Zij vrezen dat lokale bestuurders dit soort nieuwe bevoegdheden kunnen gebruiken om opvangplannen alsnog door te drukken, terwijl inwoners het massaal niet willen.

Het verwijt van tegenstanders is helder: dit is geen ‘steun’, maar een manier om lokale weerstand te negeren. Wilders noemt het zelfs “minachting voor de democratie” en waarschuwt dat kritische burgers steeds vaker worden weggezet als extremisten wanneer zij protesteren tegen een AZC.

Protesten in Venlo en Terneuzen als katalysator van het debat

De aanleiding voor het nieuwe beleid ligt bij recente onrust in vooral Venlo en Terneuzen. In beide steden kwamen honderden bewoners samen om te protesteren tegen nieuwe opvanglocaties. Er waren zorgen over veiligheid, druk op zorg en scholen, en de stijgende woningnood.

Volgens de inwoners was de boodschap duidelijk: niet tegen vluchtelingen, wel tegen overbelasting van kleine gemeenten.

Maar voor D66 en CDA zijn deze protesten juist een reden om in te grijpen. Zij vinden dat burgemeesters niet mogen zwichten voor maatschappelijke druk wanneer een opvanglocatie noodzakelijk wordt geacht.

Die tegenstelling – lokale zorgen versus landelijke verantwoordelijkheid – vormt nu het hart van de discussie.

De VVD houdt zich opvallend stil

De positie van de VVD is op dit moment het grootste politieke vraagteken. De partij profileerde zich tijdens de verkiezingen als streng op migratie, maar stemde eerder wél in met de Spreidingswet in de Eerste Kamer. Dat zorgde destijds al voor woede onder kiezers die een hardere aanpak verwachtten.

Nu D66 en CDA opnieuw aan de knoppen draaien, vrezen critici dat de VVD wéér zal toegeven om politiek relevant te blijven binnen een nieuwe coalitie. Henri Bontenbal (CDA) weigert concreet te worden, maar Haagse bronnen spreken van een scenario waarbij de wet in aangepaste vorm gewoon terugkomt.

Binnen de VVD zelf zouden grote twijfels bestaan: vasthouden aan de harde lijn, of meebuigen om regeringsdeelname niet te verliezen?

Wilders waarschuwt: vertrouwen keldert verder

Wilders ziet het allemaal met lede ogen aan. Volgens hem dreigt de kloof tussen politiek en burger groter te worden dan ooit. Zijn waarschuwing is dwingend: “De mensen zijn het zat. Ze worden geconfronteerd met dwang en drang zonder dat hun stem wordt gehoord.”

Hij wijst op het gebrek aan inspraak rond opvanglocaties. Veel inwoners worden pas geïnformeerd wanneer het besluit al is genomen, en dat voedt frustratie. Wilders vreest vooral dat de nieuwe plannen het vertrouwen in de politiek verder onderuit halen.

Daarbij ziet hij een bredere trend: steeds meer mensen voelen zich machteloos, terwijl de overheid hen voorbij lijkt te lopen. Dat maakt het voor de PVV-leider des te belangrijker om tegenwicht te bieden.

Breekpunt in de formatie: migratie drijft partijen uit elkaar

Achter de schermen groeit de spanning. Migratie blijkt hét breekpunt in de formatie. De verschillen tussen PVV, BBB en VVD enerzijds en D66 en CDA anderzijds zijn groot. Vooral D66 wil vasthouden aan humane opvang en nationale spreiding. Het CDA lijkt tussen twee kampen in te hangen, maar schuift voorzichtig richting D66.

Dat zorgt voor irritatie aan de rechterkant van het spectrum. Volgens Wilders proberen D66 en CDA de PVV bewust buitenspel te zetten door in stilte beleid voor te bereiden dat haaks staat op wat zijn achterban wil.

Het grote probleem: zolang deze partijen elkaar niet vinden op migratie, is een stabiel kabinet ver weg.

Waarom de Spreidingswet zo explosief is

De Spreidingswet raakt een aantal gevoelige punten tegelijk:

• druk op lokale voorzieningen

• grote woningnood

• gevoel van onmacht bij burgers

• verschillen tussen Randstad en regio

• zorgen over veiligheid en leefbaarheid

Het is daarom meer dan een technische wet: het is een symbool voor hoe Nederland omgaat met asiel, verantwoordelijkheid en inspraak. Dat verklaart waarom de discussie zo fel en emotioneel wordt gevoerd.

Wat staat Nederland de komende weken te wachten?

De formatie bevindt zich op een kantelpunt. Met Wilders die zich steeds feller uitspreekt, D66 en CDA die hun eigen koers trekken en de VVD die aarzelt, lijkt een compromismodel verder weg dan ooit.

Alles hangt af van:

• de definitieve keuze van de VVD

• de bereidheid van CDA en D66 om te bewegen

• de vraag of de Spreidingswet een harde breeklijn wordt

Eén ding staat vast: de komende weken worden beslissend voor de toekomst van zowel het migratiebeleid als de formatie.

Conclusie: het vertrouwen staat op het spel

De woede van Wilders is niet alleen campagnevoer, maar weerspiegelt een dieper politiek conflict. Het gevoel van veel burgers dat zij geen zeggenschap hebben over opvanglocaties speelt een grote rol. Terwijl D66 en CDA inzetten op bestuurlijke verantwoordelijkheid, hamert de PVV op democratische legitimiteit.

Zolang die twee werelden botsen, blijft de politieke polarisatie groeien.

En met de terugkeer van de Spreidingswet in de schaduwen van de formatie lijkt het laatste woord hierover nog lang niet gesproken.