ALARM INSPECTIE: TIENDUIZENDEN JONGEREN RISKEREN LAAGGELETTERDHEID DOOR ZWAK SCHRIJVEN

DEN HAAG – De schrijfvaardigheid van een aanzienlijk deel van de middelbare scholieren in Nederland staat onder zware druk. Dat blijkt uit een verontrustend landelijk onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs. De Inspectie waarschuwt dat tienduizenden jongeren het risico lopen op laaggeletterdheid, omdat zij aan het einde van hun schoolloopbaan niet het vereiste schrijfvaardigheidsniveau zullen halen.

Schrijven krijgt volgens de Inspectie nog altijd structureel minder aandacht dan lezen in het voortgezet onderwijs, terwijl beide vaardigheden even cruciaal zijn voor een succesvolle schoolloopbaan, vervolgstudies en functioneren in het dagelijks leven.

Veel Leerlingen Blijven Steken op Basisschoolniveau

De bevindingen laten zien dat een grote groep leerlingen nauwelijks verder komt dan het niveau dat aan het einde van de basisschool wordt verwacht. De meeste leerlingen halen weliswaar schrijfvaardigheidsniveau 1F, wat het schrijven van een simpele tekst of e-mail (zoals iemand feliciteren of informatie vragen) omvat.

Echter, de cijfers over de achterblijvers zijn alarmerend:

• Een op de zes scholieren zit na twee jaar middelbare school nog altijd niet op niveau 1F.

• Op de lagere niveaus van het beroepsonderwijs, vmbo-basis en vmbo-kader, geldt dit zelfs voor 40 procent van de leerlingen.

Dit betekent dat duizenden jongeren moeite hebben met zelfs de meest basale schriftelijke communicatie. Daarnaast constateert de Inspectie dat de ontwikkeling van veel scholieren stagneert; bijna de helft van de tweedeklassers blijft aan het einde van het schooljaar steken op het 1F-niveau.

Docenten Voelen Zich Onvoldoende Uitgerust

Het probleem ligt niet alleen bij de leerlingen, maar ook bij de gebrekkige ondersteuning voor de docenten. Slechts de helft van de docenten Nederlands geeft aan zich onvoldoende toegerust te voelen om goed schrijfonderwijs te geven.

Veel leraren merken dat zij tegen hun eigen grenzen aanlopen en willen graag bijscholing volgen, maar tijdgebrek wordt steevast genoemd als het grootste obstakel. De Inspectie benadrukt dat deze leraren meer ondersteuning en tijd nodig hebben om hun expertise te vergroten en de kwaliteit van het schrijfonderwijs te verbeteren.

De Noodzaak van een Schoolbrede Aanpak en AI

Volgens de Inspectie is een schoolbrede aanpak absoluut noodzakelijk om het tij te keren. Schrijven mag niet langer uitsluitend een taak zijn van de docent Nederlands, maar moet geïntegreerd worden in alle vakken. Door schrijfoefeningen terug te laten komen in vakken als geschiedenis, biologie en maatschappijleer, wordt schrijven een essentieel onderdeel van het leerproces.

Deze integrale aanpak is volgens experts extra urgent nu kunstmatige intelligentie (AI) een steeds grotere rol speelt in het onderwijs. Om teksten die door AI zijn gegenereerd te kunnen begrijpen, beoordelen en herschrijven, moeten leerlingen zelf over voldoende taalvaardigheid beschikken. De conclusie van de Inspectie is helder en krachtig: “Schrijven is denken.” Een betere schrijfvaardigheid leidt automatisch tot betere lees- en leerprestaties.

Politieke Reactie

Demissionair staatssecretaris van Onderwijs Koen Becking nuanceerde de bevindingen enigszins door te wijzen op het ontwikkelingsproces. Hij sprak de hoop uit dat de meeste scholieren in de resterende twee jaar alsnog het gewenste niveau zullen halen. Desondanks onderstreept de Inspectie dat de huidige situatie een dringend risico vormt dat een krachtige en structurele aanpak op schoolniveau vereist.