In steeds meer Europese hoofdsteden woedt een strijd die zich niet in achterafstraatjes of donkere steegjes afspeelt, maar midden tussen toeristen, markten en drukke pleinen. De vijand? Niet terroristen of vandalen, maar zakkenrollers — de schaduwfiguren van het stadsleven. In steden als Amsterdam, Parijs, Rome en Barcelona is het aantal meldingen van zakkenrollerij de afgelopen maanden opnieuw flink gestegen. Ondanks cameratoezicht, waarschuwingscampagnes en politieacties lijken de dieven slimmer, sneller en brutaler dan ooit.

Maar nu is er een opmerkelijke tegenbeweging ontstaan — niet geleid door de politie, maar door YouTubers met camera’s, lef en… rode verf.

De nieuwe plaag van de Europese binnenstad

Volgens politiebronnen zijn vooral toeristen het slachtoffer. Ze lopen ontspannen door drukke winkelstraten of staan in de metro met hun telefoon in de hand — en in een fractie van een seconde is die verdwenen. Zakkenrollers werken vaak in duo’s of kleine groepen: één leidt af, een ander grijpt toe, en een derde verdwijnt met de buit in de menigte.

In Barcelona en Rome bestaan inmiddels speciale politieteams die zich uitsluitend richten op het opsporen van deze dieven. Toch blijft het dweilen met de kraan open. “We pakken ze, maar ze staan vaak binnen 24 uur weer op straat,” aldus een agent uit Amsterdam. “De schade is dan al gedaan, en toeristen blijven met frustratie achter.”

De opkomst van de burgeractie – met een camera

De machteloosheid van politie en burgers heeft geleid tot een nieuwe trend: zogeheten pickpocket-hunters die via sociale media de strijd aangaan met straatdieven. YouTubers als Active Patrol, Scammer Payback en lokale contentmakers uit Parijs, Praag en Amsterdam filmen met verborgen camera’s hoe zakkenrollers te werk gaan. De filmpjes, waarin vaak achtervolgingen en confrontaties te zien zijn, trekken miljoenen kijkers.

Wat begon als een vorm van online bewustwording is uitgegroeid tot een ware subcultuur. Kijkers prijzen de moed van de YouTubers, maar niet iedereen is blij met hun aanpak. Critici waarschuwen dat deze “burgerpolitie” soms gevaarlijke situaties uitlokt of het recht in eigen hand neemt.

Rode verf als nieuw wapen

Een van de bekendste YouTubers heeft nu een nieuwe tactiek ontwikkeld om de zakkenrollers te “merken”. In plaats van hen alleen te filmen, gebruikt hij een spray met rode kleurstof — vergelijkbaar met inkt die in winkels wordt gebruikt om dieven te markeren. Wanneer hij iemand betrapt op zakkenrollerij, spuit hij een kleine hoeveelheid rode verf op de kleding of handen van de dader.

“Zo blijven ze niet anoniem,” legt de maker uit in een van zijn video’s. “Ze kunnen moeilijk ontkennen wat ze gedaan hebben als ze met rode vlekken over straat lopen. En andere mensen herkennen ze meteen.”

De video waarin hij deze tactiek voor het eerst toepast, is inmiddels miljoenen keren bekeken. Te zien is hoe de YouTuber in de drukte van een metrostation een zakkenroller op heterdaad betrapt en vervolgens markeert. De dader vlucht weg, maar is zichtbaar rood gekleurd aan zijn arm. “Dat wordt een duur grapje,” zegt de filmer droogjes in de video.

Discussie over zelfjustitie

De actie roept discussie op. Enerzijds prijzen velen het initiatief om zakkenrollers aan te pakken op een creatieve manier. Anderzijds klinkt kritiek vanuit juristen en politiekringen. “Hoewel de frustratie begrijpelijk is, is het niet aan burgers om straf toe te passen,” zegt een woordvoerder van de politie in Amsterdam. “Het risico op escalatie is groot. Bovendien kan iemand onterecht worden beschuldigd.”

Ook mensenrechtenorganisaties wijzen op het gevaar van “naming and shaming” via sociale media. In een tijd waarin beelden zich razendsnel verspreiden, kan één fout iemand blijvend schaden — zelfs als later blijkt dat de persoon onschuldig was.

Een groeiend maatschappelijk probleem

Toch laat de golf van filmpjes zien hoe wijdverspreid het probleem is. Alleen al in Amsterdam zijn dit jaar duizenden meldingen van zakkenrollerij binnengekomen, vooral in toeristische gebieden als het Museumplein en de Wallen. Politiediensten waarschuwen reizigers om hun spullen dicht bij zich te houden, gebruik te maken van heuptasjes of anti-diefstalrugzakken, en alert te blijven op drukke plekken.

Reisbureaus en hotels spelen hierop in door hun gasten actief te informeren. Sommige hotels in Parijs en Rome bieden zelfs korte voorlichtingssessies aan voor toeristen, waarin ze leren hoe zakkenrollers te werk gaan.

De strijd om bewustwording

Ondertussen lijkt de kracht van sociale media niet te onderschatten. De rode-verf-actie, hoe omstreden ook, heeft het onderwerp opnieuw op de kaart gezet. In talloze commentaren prijzen kijkers de filmpjes omdat ze “het onzichtbare zichtbaar maken”.

De strijd tegen zakkenrollers lijkt daarmee niet alleen een zaak van politie, maar ook van publieke waakzaamheid geworden. In de schaduw van de grote Europese pleinen, tussen de toeristen en straatmuzikanten, speelt zich een kat-en-muisspel af waarin één ding duidelijk is: de rode vlekken van de YouTubers hebben meer losgemaakt dan alleen verf. Ze hebben een debat geopend over hoe ver burgers mogen gaan in hun strijd tegen kleine criminaliteit — en of rechtvaardigheid in de digitale tijd soms letterlijk een kleurtje moet krijgen.