De Ramadan is voor miljoenen moslims wereldwijd een periode van bezinning, discipline en spirituele groei. Ook in Nederland beleeft een grote groep mensen ieder jaar deze bijzondere maand. Het gaat daarbij om meer dan het niet eten en drinken tussen zonsopkomst en zonsondergang. Voor veel gelovigen is het een tijd van zelfreflectie, geduld en toewijding.

De dag begint vroeg, vaak nog voor de eerste zonnestralen zichtbaar zijn, met een lichte maaltijd om de vastendag door te komen. Daarna volgt een lange dag waarin geen hap of slok wordt genomen – zelfs geen water. Pas na zonsondergang wordt het vasten verbroken met een maaltijd die vaak in het teken staat van familie, gemeenschap en saamhorigheid.

Thuis is er vaak begrip en warmte. Maar op de werkvloer blijkt dat nog lang niet vanzelfsprekend.

Onbegrip op de werkvloer

Twee vrouwen, Farida en Samira, vertellen hoe zij de Ramadan ervaren in hun dagelijkse werk. Hun verhalen maken duidelijk dat er nog veel te winnen is op het gebied van wederzijds respect en begrip.

“Mensen zien alleen dat je niet eet of drinkt, maar begrijpen niet wat het voor ons betekent,” zegt Samira. Voor haar is het pijnlijk als collega’s flauwe grappen maken of haar keuzes in twijfel trekken. Het vasten is voor haar geen spelletje, maar een serieuze traditie die diep verankerd is in haar familie en geloof.

Zware dagen en hoge verwachtingen

Farida werkt in een fabriek waar ze de hele dag in beweging is en zware taken uitvoert. “Je tilt, sjouwt en hebt geen water om even op krachten te komen,” legt ze uit. Toch verwacht haar leidinggevende dat ze hetzelfde tempo aanhoudt als altijd.

“Het voelt alsof ze denken: je hebt ervoor gekozen, dus je moet maar doorbijten. Maar het is meer dan een keuze. Dit is een onderdeel van wie wij zijn.”

Samira, die op kantoor werkt, ervaart andere obstakels. Voor haar gaat het niet om fysieke belasting, maar om de mentale uitdaging. Ze merkt dat er weinig ruimte is voor simpele aanpassingen. “Als ik vraag om een vergadering later te plannen omdat ik dan meer energie heb, krijg ik te horen: je bent toch een professional? Dan moet dat geen probleem zijn.”

Onhandige opmerkingen

Het onbegrip blijkt ook uit de opmerkingen die zij soms horen. Een collega vroeg Samira eens: “Kun je niet gewoon stiekem een slok water nemen?” Voor haar voelde dat bijna als een belediging. “Alsof dit een grapje is en geen serieuze traditie die al generaties in onze families leeft.”

Dergelijke opmerkingen tonen aan hoe weinig kennis er soms is over de betekenis van Ramadan. Juist daarom vinden Farida en Samira het belangrijk hun ervaringen te delen.

Respect als basis

Geen van beiden vraagt om uitzonderingen of privileges. Ze willen geen kortere werkdagen of speciale regels. Het enige dat ze vragen is respect. “Nederlanders hebben respect voor zoveel dingen, waarom is dit dan zo lastig?” vraagt Farida zich af.

Ze benadrukt dat respect niet ingewikkeld hoeft te zijn. Het gaat om een vriendelijk woord, een beetje flexibiliteit of gewoon begrip tonen voor de situatie. Dat kan al het verschil maken tussen een zware en een dragelijke dag.

Kleine gebaren met grote impact

Samira vertelt een ervaring die haar bijbleef. “Een collega bood spontaan aan om een meeting te verzetten. Hij zei: ‘Je hebt vast meer energie na zonsondergang.’ Dat vond ik zó attent. Het kostte hem niks, maar voor mij voelde het als een groot gebaar.”

Dit soort voorbeelden laten zien dat wederzijds begrip niet veel moeite vraagt, maar wel enorm veel waardering oplevert.

Historisch perspectief

Voor veel moslims roept het gebrek aan begrip herinneringen op aan eerdere generaties. Hun ouders en grootouders kwamen decennia geleden naar Nederland, in een tijd waarin halal eten nauwelijks verkrijgbaar was en moskeeën schaars waren. Toch hielden zij vast aan hun geloof en tradities, terwijl ze hun plek in de samenleving moesten bevechten.

“We zijn jaren verder, en nog steeds moeten we soms strijden voor iets simpels als respect,” zegt Samira.

De sleutel: wederzijds begrip

Het draait uiteindelijk niet om privileges of uitzonderingen, maar om erkenning. Voor moslims is Ramadan een maand waarin geloof en discipline centraal staan. Voor niet-moslims is het een kans om empathie te tonen en nieuwsgierigheid te hebben naar elkaars tradities.

Bovendien werkt respect twee kanten op. Moslims passen zich dagelijks aan in een samenleving die niet volledig is ingericht op hun gewoonten. Ze dragen bij aan de maatschappij en houden zich aan de regels. Het minste dat ze terugvragen, is dat collega’s hun keuze voor het vasten respecteren.

Wat we hiervan kunnen leren

Het verhaal van Farida en Samira laat zien dat kleine gebaren een groot verschil kunnen maken. Een manager die rekening houdt met werktijden of een collega die gewoon vraagt hoe het gaat, kan de werkvloer een stuk prettiger maken.

In een tijd waarin diversiteit en inclusiviteit vaak worden geprezen, is dit misschien wel het meest tastbare voorbeeld van hoe die waarden er in de praktijk uit kunnen zien.

Conclusie: respect kost niets

Farida en Samira zijn duidelijk: “We vragen niet om vrijstelling, niet om uitzonderingen. Alleen om respect.”

Respect kost niets, maar levert ontzettend veel op. Het is de sleutel tot een prettige samenwerking, zeker in een periode die voor miljoenen mensen wereldwijd van grote betekenis is.

Misschien is dat wel de belangrijkste boodschap van dit verhaal: het gaat niet om grootse gebaren, maar om menselijkheid. En dat zou in een samenleving waarin we samenleven vanzelfsprekend moeten zijn.